Προεδρικές Εκλογές 2023: Μετάβαση σε μια νέα πολιτική εποχή

Οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 μπορούν να αποτελέσουν την γραμμική συνέχιση της παλιάς πολιτικής εποχής ή την ομαλή μετάβαση της Κυπρου σε μια νέα πολιτική εποχή. Στην ιστορική εξέλιξη της κάθε χώρας, οι πολιτικές εποχές διαμορφώνονται αναλόγως των εκάστοτε δεδομένων και ανταπoκρίνονται στις εκάστοτε ανάγκες. Έτσι, επειδή ούτε οι ανάγκες, ούτε τα δεδομένα είναι στατικά, οι εποχές ολοκληρώνουν τον κύκλο τους και αλλάζουν, διαδεχόμενες από άλλες πιο επίκαιρες και πιο κατάλληλες. Όμως, η μετάβαση από την μία εποχή στην άλλη, πρέπει να είναι σωστή χρονικά, ώστε να μην βιαστεί να συμβεί προτού οι συνθήκες ωριμάσουν ή να καθυστερήσει να συμβεί μετά που οι συνθήκες θα γεράσουν. Στην χώρα μας, η σημερινή χρονική συγκυρία είναι κομβική, επειδή η ολοκλήρωση του κύκλου της παλιάς εποχής δημιουργεί τις συνθήκες για την μετάβαση της Κυπρου σε μια νέα πολιτική εποχή, με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα παλιά, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου και ανάλογα με τις προκλήσεις του μέλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ο υποψήφιος που διαθέτει τα χαρακτηριστικά, που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και που μπορεί να διαχειριστεί τις προκλήσεις, εκφράζοντας την βούληση των πολιτών και την επιθυμία της κοινωνίας.

Η πολιτική ζωή στην Κυπριακή Δημοκρατία, από το 1960 μέχρι σήμερα, εξελίχτηκε σε μεγάλο βαθμό σε συνάρτηση με το Κυπριακό Πρόβλημα, όμως πέρα από αυτή την διάσταση, μπορεί να ιδωθεί μέσα από την διάκριση σε δύο εποχές που ολοκληρώθηκαν και σε μια τρίτη εποχή που ξεκινά: η πρώτη από το 1960 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, η δεύτερη από τις αρχές της δεκεατίας του ‘80 μέχρι σήμερα, και η τρίτη από σήμερα προς το μέλλον. Η πρώτη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε τα χαρακτηριστικά των νεογέννητων κρατών που προκύπτουν σε μεταεπαναστατικά περιβάλλοντα ως αποτέλεσμα απελευθερωτικών κινημάτων, όπου οι πρωταγωνιστές του αγώνα αναλαμβάνουν κεντρικούς και εθναρχικούς πολιτικούς ρόλους. Η δεύτερη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει τα χαρακτηριστικά των πολίτικά αναπτυσσόμενων κρατών που οικοδομούν την πολιτική τους ζωή μέσα από την ανάπτυξη των πολιτικών κομμάτων ως των βασικών δημοκρατικών κυττάρων, και όπου οι κομματικοί αρχηγοί αναδεικνύονται διαδοχικά σε αρχηγούς του κράτους. Η ολοκλήρωση του κύκλου της δεύτερης περιόδου σημαίνει την εναρξη του κύκλου της τρίτης περιόδου και την μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή της εξισορρόπησης μεταξύ της κομματικοποίησης και της πολιτικοποίησης, της συμμετοχικής δημοκρατίας, της ανθρωποκεντρικής πολιτικής, του ορθολογισμού και της επιστημονικότητας, όπου η δημοκρατία υπερβαίνει τις κομματικές αντιπαραθέσεις της συγκρουσιακής εξάσκησης μεταξύ αντιμαχόμενων πλευρών και γίνεται συλλογική και δημιουργική, πιο παραγαγωγική και πιο αποτελεσματική.

Η μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή βασίζεται στην διατήρηση των θετικών στοιχείων και στην αντιμετώπιση των προβληματικών στοιχείων της παλιάς εποχής, έτσι ώστε η πορεία της χώρας προς το μέλλον να είναι ασφαλής, σταθερή, αναπτυξιακή και προοδευτική. Τα θετικά στοιχεία που πρέπει να διατηρηθούν έχουν να κάνουν με την ελευθερία και με την πολυφωνία, με την δημοκρατική εναλλαγή στην εξουσία, με την ευρύτητα των ιδεολογικών επιλογών, με την δημοκρατικότητα των εκλογικών διαδικασιών, με την ωρίμανση των θεσμών, με την εισαγωγή σημαντικών κοινωνικών πολιτικών, με τον σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Τα προβληματικά στοιχεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν έχουν να κάνουν με την γιγάντωση του ρόλου των κομματικών μηχανισμών, με την αλαζονεία των ισχυρών, με τις νέες αναδυόμενες ανισότητες, με την αναξιοκρατία και την ημετεροκρατία, με την ανάδειξη της σύγκρουσης σε αυτοσκοπό, με την ισοπέδωση και τον μηδενισμό, με την διαφθορά και τον νεποτισμό, που οδηγούν στην αποστασιοποίηση των πολιτών, στην απαξίωση των πολιτικών, στην αμφισβήτηση της επάρκειας της χώρας για ανταπόκριση στις ανάγκες των καιρών.

Οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 αποτελούν ένα σταυροδρόμι όπου οι παθογένειες της παλιάς εποχής μπορούν να διατηρηθούν και να διαιωνιστούν ή να αντικατασταθούν από τις προοπτικές που θα δημιουργηθούν μέσα από την μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή. Σε αυτή την συγκυρία και με τα πολιτικά δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί, η υποψηφιότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη σηματοδοτεί την ομαλή μετάβαση σε μια νέα εποχή που θα διατηρεί τα θετικά και θα αντιμετωπίζει τα αρνητικά χαρακτηριστικά της χώρας μας, μέσα από τον συνδυασμό της πολιτικής του εμπειρίας και της τεχνοκρατικής του επάρκειας, μέσα από την μετριοπάθεια, την διαλεκτικότητα, την σεμνότητα και την ταπεινότητα, που μπορούν να αποτελέσουν τα θεμέλια για την ενότητα και την οικουμενικότητα. Η μετάβαση στην νέα εποχή είναι σημαντική και μπορεί να είναι επιτυχής εφόσον επιχειρηθεί την κατάλληλη στιγμή. Στην δημοκρατία, την λύση δίνει πάντα ο λαός, που αποφασίζει εάν χθές ήταν πολύ νωρίς, αν αύριο είναι πολύ αργά ή αν σήμερα είναι η κατάλληλη μέρα. Και μέσα από την διαφαινόμενη υποστήριξη προς την υποψηφιότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη επιλέγει να δώσει μια ευκαιρία στο πολιτικό σύστημα για να εξελιχθεί ομαλά σε μια σύγχρονη μορφή, εναποθέτοντας στον ίδιο μεγάλες προσδοκίες στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί ουσιαστικά, οδηγώντας την χώρα προς το μέλλον.

[Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]

Κοινωνική συνοχή και κοινωνικές ανισότητες

 Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη και για την πολιτική σταθερότητα, ενώ ταυτόχρονα συνιστά ηθική υποχρέωση κάθε κράτους έναντι των πολιτών του. Όμως η κοινωνική συνοχή δεν προκύπτει νομοτελειακά, αλλά οικοδομείται συνειδητά όταν η πολιτική ηγεσία την σταθμίζει πραγματικά ως κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα. Σε αντίθετη περίπτωση, η ανάδυση και η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων δημιουργούν αλυσιδωτές επιπτώσεις που μπορούν να καταστούν προβληματικές για την κοινωνία, για την οικονομία και για την δημοκρατία. 

Η κοινωνική συνοχή έχει να κάνει με τον βαθμό στον οποίο μια κοινωνία είναι συμπαγής, τα μέλη της πιστεύουν σε κοινές αρχές και σε κοινές αξίες, εμπιστεύονται τους ίδιους κανόνες και τους ίδιους θεσμούς, και μοιράζονται δίκαια τα μερίσματα της ευημερίας που συνεπάγεται η ανάπτυξη της χώρας. Μία συνεκτική και συμπαγής κοινωνία είναι ανθεκτική στις όποιες εξωτερικές και εσωτερικές κρίσεις, όπου χρειάζεται να καταβληθούν συλλογικές προσπάθειες και να γίνουν μεγάλες θυσίες για να επανέλθουν τα πράγματα σε θετική τροχιά. Και σε ένα παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον όπου οι κρίσεις είναι συνεχείς και αλλεπάλληλες, η επένδυση στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί την καλύτερη θωράκιση για μια χώρα που αναγνωρίζει τους πολίτες της ως το σημαντικότερο εθνικό κεφάλαιο που διαθέτει. 

Παράλληλα, μια κοινωνία γίνεται πιο συνεκτική και πιο συμπαγής όταν διευκολύνει την κοινωνική κινητικότητα που επιτρέπει την ανοδική μετακίνηση των πολιτών στα επίπεδα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, με επιδιωκόμενο αποτέλεσμα την ουσιαστική διεύρυνση της μεσαίας τάξης. Όταν μια κοινωνία είναι ανοικτή και οι ανάλογοι κανόνες δεν είναι στρεβλοί, η κοινωνική κινητικότητα είναι εφικτή. Όμως σε διαφορετική περίπτωση το αξιοκρατικό αφήγημα της ελεύθερης οικονομίας αμφισβητείται εκ των πραγμάτων με τις ανάλογες αρνητικές επιπτώσεις στην λειτουργία της αγοράς και στην αξιοποίηση των πραγματικών δυνατοτήτων που διαθέτουν τα μέλη μιας κοινωνίας. 

Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους οικονομολόγους, ο Thomas Piketty, έχει επικεντρώσει την ερευνητική του δραστηριότητα στην μελέτη και στην κατανόηση των κοινωνικών ανισοτήτων, χρησιμοποιώντας αξιόπιστα διεθνή στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με τον Piketty, «κάθε ανθρώπινη κοινωνία πρέπει να δικαιολογεί τις ανισότητές της: πρέπει να βρίσκει τις αιτίες τους, διαφορετικά ολόκληρο το πολιτικό και κοινωνικό οικοδόμημα κινδυνεύει να καταρρεύσει. Κάθε εποχή παράγει πολιτικό λόγο και αντιφατικές ιδεολογίες προκειμένου να νομιμοποιήσει τις ανισότητες που υπάρχουν ή που θα έπρεπε να υπάρχουν, καθώς και για να περιγράψει τους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς κανόνες που επιτρέπουν την οικοδόμηση του συνόλου». Στην πράξη, αναλόγως της έκτασης, του βάθους και της έντασης των ανισοτήτων, η πειστικότητα της δικαιολόγησής τους περιορίζεται και η κοινωνική δυσαρέσκεια επιτείνεται, με αποτέλεσμα να υπεισέρχονται εναλλακτικές προσεγγίσεις: είτε ανατρεπτικές, είτε λαϊκιστικές, είτε ολοκληρωτικές.

Το ζητούμενο για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων  δεν μπορεί να περιορίζεται στην αναζήτηση δικαιολογιών και στην διατύπωση ερμηνειών, ούτε στην επαλήθευση ή στην  διάψευση των όποιων ιδεολογιών, αφού αυτά θα συνιστούσαν απλές παρατηρήσεις και θα αντανακλούσαν ιδεολογικές αγκυλώσεις. Το ζητούμενο δεν περιορίζεται στην διατύπωση θέσεων και εισηγήσεων, αλλά αφορά θεμελιακά την διασαφήνιση των προθέσεων και την πειστικότητα που διαθέτουν οι φορείς τους έναντι της κοινωνίας που θα κληθεί να αποφασίσει και να υιοθετήσει τις σχετικές προσεγγίσεις. Έτσι ώστε να αξιολογηθεί εάν η πολιτική ηγεσία σταθμίζει πραγματικά την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων ως κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα.

[Εφημερίδα Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ]

Η Κύπρος στο σκοτεινό δωμάτιο

Στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά με τίτλο «Ένα σκοτεινό δωμάτιο: 1967- 1974», τεκμηριώνεται αναλυτικά το μέγεθος της προδοσίας και η έκταση της συνομωσίας που οδήγησαν στο διπλό έγκλημα σε βάρος της Κύπρου: στο πραξικόπημα και στην εισβολή του 1974. Τα ντοκουμέντα, που παρατίθενται οπτικοακουστικά, επιβεβαιώνουν συμπεράσματα που είναι γνωστά διαχρονικά. Αλλά για πρώτη φορά η επιβεβαίωση προκύπτει τόσο γλαφυρά που καταλήγει να εκπλήσσει: Τα 38 απομαγνητοφωνημένα λεπτά της συνεδρίασης του Πολεμικού Συμβουλίου της 20^ης Ιουλίου του 1974 περιλαμβάνουν τις απαντήσεις που όλοι εύστοχα υπέθεταν, αλλά ποτέ προηγουμένως δεν είχαν αγγίξει επί τον τύπον των ήλων.  Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, ως ο «άρχοντας του σασπένς», συνήθιζε να τονίζει ότι η αγωνία των θεατών κλιμακώνεται και κορυφώνεται σε μεγαλύτερο βαθμό όταν ο εγκληματίας είναι γνωστός από την αρχή του έργου, παρά όταν αποκαλύπτεται στο τέλος. Δυστυχώς, όταν αναφερόμαστε στο διπλό έγκλημα του Καλοκαιριού του 1974, οι εγκληματίες ήταν γνωστοί από νωρίς. Παρόλο που δεν καταδικάστηκαν ποτέ για τα εγκλήματα που διέπραξαν. Και για να μην επαναληφθούν ανάλογα εγκλήματα στο μέλλον, είναι χρήσιμη η αξιοποίηση των μαθημάτων που προκύπτουν από την ιστορία, αφού όπως αναφέρει ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης «αν ο λαός μας δεν μπορεί ν' αντλήσει απ' τα δεινά του τότε του δόθηκε άδικα μια τέτοια τραγωδία».

Τα μεγαλύτερα πολιτικά εγκλήματα συμβαίνουν σε σκοτεινά δωμάτια, όπου οι παρόντες μιλούν με βεβαιότητα για πράγματα που δεν γνωρίζουν και δεν καταλαβαίνουν. Σε αυτά τα σκοτεινά δωμάτια, άνθρωποι με περιορισμένες πολιτικές ικανότητες και με περιορισμένη πολιτική αντίληψη, επιδιώκουν να ανταποκριθούν σε ρόλους που προϋποθέτουν πολιτική επάρκεια την οποία οι ίδιοι δεν διαθέτουν.  Αυτοί οι άνθρωποι εύκολα καταλήγουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, να εξυπηρετούν αλλότριες σκοπιμότητες με αφορμή το ατομικό τους συμφέρον ή τις ιδεολογικές τους αγκυλώσεις. Η δημοκρατική εκτροπή δημιουργεί εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη αυτών των συνθηκών μέσα από την υπερσυγκέντρωση εξουσιών χωρίς θεσμικούς ελέγχους και χωρίς συστημικές εξισορροπήσεις, αλλά υπό τον φόβο των εσωτερικών αντιζηλιών του κλειστού συστήματος εξουσίας.

Παράλληλα, μέσα από το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά και μέσα από την ανάλυση των ιστορικών πηγών, είναι ενδιαφέρουσα η αμφισβήτηση της μανιχαϊστικής προσέγγισης που διαχωρίζοντας τους διάφορους εμπλεκόμενους σε καλούς και κακούς, επιφορτίζει τις ΗΠΑ με τον ρόλο εκείνου που στήριξε την ελληνική χούντα, που προώθησε το πραξικόπημα και που μεθόδευσε την εισβολή.  Σε αντιδιαστολή με αυτή την ανάλυση, παρατίθενται διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ της αμερικανικής προεδρίας, του υπουργείου εξωτερικών και των μυστικών υπηρεσιών, μεταξύ πολιτικών και ακαδημαϊκών, μεταξύ διπλωματών και κατασκόπων, μεταξύ πρακτόρων και στρατιωτικών. Ωστόσο, κοινός τόπος όλων των μερών είναι η προθυμία για παρεμβατική διάθεση στο πολιτικό περιβάλλον μιας άλλης χώρας με τραγική εκ του αποτελέσματος κατάληξη.

Εξάλλου, ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα το 1999, απολογήθηκε δημόσια στον ελληνικό λαό για την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την ελληνική χούντα, αναλαμβάνοντας την ιστορική ευθύνη που του αναλογούσε:

«Όταν η χούντα κατέλυσε το πολίτευμα το 1967, οι ΗΠΑ επέτρεψαν στα γεωπολιτικά τους συμφέροντα εν μέσω Ψυχρού Πολέμου να κυριαρχήσουν των συμφερόντων τους –ή πιο σωστά των υποχρεώσεών τους– που θα ήταν η προάσπιση της δημοκρατίας, η οποία ήταν άλλωστε ο λόγος για τον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι σημαντικό να το παραδεχθούμε […]. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις αδικίες που έχουμε υποστεί, ούτε και να απαλείψουμε τις μνήμες των σφαλμάτων που έχουμε διαπράξει».

Η ανάγνωση του βιβλίου του Αλέξη Παπαχελά με τίτλο «Ένα σκοτεινό δωμάτιο: 1967- 1974» είναι σημαντική για την καλύτερη κατανόηση των ιστορικών και των πολιτικών δεδομένων της εποχής, για την βαθύτερη αντίληψη του ρόλου του αμερικανικού παράγοντα, για την διαπίστωση των ντόπιων ευθυνών, και για την αποφυγή ανάλογων μελλοντικών καταστροφών.

[Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]

Πολιτική διαφθορά: Η πηγή του κακού

Η κριτική που ασκείται σχετικά με την πολιτική διαφθορά είναι συνήθως ηθική και νομική. Δηλαδή επικεντρώνεται στην επίκριση της ανηθικότητας της κατάχρησης εξουσίας και στην επισήμανση της παρανομίας της καταπάτησης των νόμων. Παρόλο που και οι δύο πτυχές είναι εύστοχες και σημαντικές, στην πράξη είναι στατικές και περιοριστικές για την κατανόηση του πραγματικού κοινωνικοοικονομικού κόστους που συνεπάγεται η διαφθορά για την χώρα, για την οικονομία, για την κοινωνία, και για την δημόσια ζωή. Η διαφθορά λειτουργεί αρνητικά για τον διεθνή ρόλο του κράτους, επιδρά ανασταλτικά για την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύει δραστικά τις κοινωνικές ανισότητες και οδηγεί στην περαιτέρω απαξίωση της δημόσιας πολιτικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι επιπτώσεις της διαφθοράς επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής και στην προοπτική της ευημερίας, βλάπτοντας την καθημερινότητα των ανθρώπων που καταλήγουν να διαβιούν χειρότερα από ότι θα μπορούσαν να ζουν. Και η πηγή του κακού είναι η διαφθορά, που στην χώρα μας καλπάζει, επωφελεί τους λίγους και επιβαρύνει τους πολλούς, αναχαιτίζοντας τις αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος.  

Οι κοινωνικοικονομικές επιπτώσεις της διαφθοράς

Η διαφθορά λειτουργεί αρνητικά για τον διεθνή ρόλο του κράτους, αφού στο διεθνές περιβάλλον ένα διεφθαρμένο κράτος θεωρείται παρίας και εξελικτικά περιθωριοποιείται. Αυτή η διάσταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά εθνικά ζητήματα, όπως η Κύπρος, και για τα οποία η διεθνής αποδοχή είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κρατική επιβίωσή τους. Παράλληλα, η διαφθορά επιδρά ανασταλτικά για την οικονομική ανάπτυξη, αφού περιορίζει σημαντικά την υγιή επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και τις ξένες επενδύσεις. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund -IMF) η διαφθορά αποδεικνύεται ότι περιορίζει σημαντικά την εισροή ξένων επενδύσεων ("in fact, corruption has been shown to reduce foreign direct investment, a strong promoter of growth in recipient countries"). Ωστόσο, παρόλο που η διαφθορά αποτελεί αντικίνητρο για την ορθολογική επιλογή ενός επενδυτικού προορισμού, στην πράξη τα διεφθαρμένα κράτη αποτελούν δημοφιλείς προορισμούς για αμφιλεγόμενους επενδυτές, που επιτείνουν ακόμη περισσότερο την προβληματική κατάσταση. Ακόμη, η διαφθορά ενισχύει δραστικά τις κοινωνικές ανισότητες, αφού σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank) το μέσο εισόδημα σε χώρες με υψηλό επίπεδο διαφθοράς είναι περίπου το ένα τρίτο του μέσου εισοδήματος των χωρών με χαμηλό επίπεδο διαφθοράς, ενώ παράλληλα η διαφθορά ενισχύει τα προνόμια των ελίτ και την ανισότητα, υποσκάπτοντας τους θεσμούς που μπορούν να προωθήσουν την διαφάνεια και την λογοδοσία ("corruption can also entrench elite privilege and inequality, undermining institutions of accountability with lasting consequences"). Επιπρόσθετα, η διαφθορά οδηγεί στην περαιτέρω απαξίωση της δημόσιας πολιτικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος, με αποτέλεσμα την άνοδο των λαϊκιστών πολιτικών και της πολιτικής τοξικότητας, καθώς και την αποξένωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας από την πολιτική ζωή, με τις ανάλογες συνέπειες. 

Η έκταση της διαφθοράς στην Κύπρο

Κατά τα τελευταία χρόνια η Κύπρος έχει πρωταγωνιστήσει διεθνώς σε πληθώρα από ρεπορτάζ και ντοκιμαντέρ και με αντικείμενο την διαφθορά, ενώ διαθέτει περίοπτη τακτικά σε διάφορες μαζικές διαρροές και στοχευμένες έρευνες νομικών και επιχειρηματικών εγγράφων. Το NETFLIX, το Amazon Prime, το Al Jazeera, το OCCRP ο Guardian, το BBC και πολλοί άλλοι, έχουν ασχοληθεί με την Κύπρο ως κομβικό σημείο διαφθοράς εκτενώς, βασισμένοι σε αναλυτική τεκμηρίωση που εμπλέκει κρατικούς και πολιτειακούς αξιωματούχους που φτάνουν μέχρι την κορυφή της κυπριακής κυβέρνησης. Παρόλο που σύμφωνα με ορισμένους κύκλους, αυτές οι αναφορές είναι υποβολιμαίες και εξυπηρετούν αλλότριες σκοπιμότητες σε βάρος της Κύπρου, η κυρίαρχη αντίληψη, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στην κυπριακή κοινωνία, είναι πως η διαφθορά στην Κύπρο βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, από πλευράς έκτασης, έντασης και ιεραρχίας. 

Σύμφωνα με τον «Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς» ("Corruption Perception Index") της Διεθνούς Διαφάνειας (Transparency International) για το 2020, η Κύπρος κατατάσσεται παγκοσμίως στην 42η θέση σχετικά με την έκταση της διαφθοράς, έχοντας υποχωρήσει κατά 9 θέσεις από το 2012, ενώ το 2010 βρισκόταν στην 28η θέση.  Ειδικότερα, σύμφωνα με το «Διεθνές Βαρόμετρο Διαφθοράς - ΕΕ 2021» ("Global Corruption Barometer – EU 2021") που εκδόθηκε από την Διεθνή Διαφάνεια (Transparency International) τον Ιούνιο του 2021, η Κύπρος κατατάσσεται, με μεγάλη διαφορά, πρώτη μεταξύ όλων των χωρών της Ευρώπης στην αύξηση της διαφθοράς. Συγκεκριμένα, το 65% των Κυπρίων πολιτών θεωρεί ότι κατά τον τελευταίο χρόνο η διαφθορά στην χώρα τους αυξήθηκε, ποσοστό που είναι υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ ο οποίος περιορίζεται στο 32%. Στην αξιολόγηση του ελέγχου της Κυβέρνησης από ιδιωτικά συμφέροντα, η Κύπρος κατατάσσεται οριακά δεύτερη, με 68% έναντι 70% της Σλοβενίας, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των Κυπρίων πολιτών θεωρεί ότι «η κυβέρνηση διοικείται από λίγα μεγάλα συμφέροντα που ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους» ("government is run by a few big interests looking out for themselves"). Αναφορικά με τους φορείς της διαφθοράς, η Κύπρος κατατάσσεται δεύτερη, μετά από την Βουλγαρία, στον προσδιορισμό του αρχηγού του κράτους και των συνεργατών του ως διεφθαρμένων σε ποσοστό ύψους 48% ("percentage of people who think that most or all people in these institutions are involved in corruption"), ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι μόλις 23%.

Η πολιτική διαφθορά αποτελεί την πηγή του κακού για τα περισσότερα προβλήματα που οι πολίτες βιώνουν στην καθημερινότητά τους και ταυτόχρονα επενεργεί περιοριστικά για την ανάπτυξη της χώρας. Κάποιοι λένε ότι «η εξουσία φθείρει». Κάποιοι άλλοι προσθέτουν σκωπτικά ότι «η εξουσία διαφθείρει». Όμως για την έξοδο από τον κυκεώνα της διαφθοράς που έχει παρασύρει την χώρα και για την απαραίτητη φυγή προς τα εμπρός, πρέπει να αλλάξουμε αλλιώς θα βουλιάξουμε βαθύτερα. Έτσι είναι απαραίτητη η επικέντρωση στην ουσιαστική αντιμετώπιση της πηγής του κακού.

Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"

"Με ενδιαφέρει το μέλλον της Λευκωσίας"

Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", Συνέντευξη στην Μαρίνα Οικονομίδου

"Αν το ενδιαφέρον μου συγκεντρώνει ευρύτερη στήριξη θα είμαι παρών στη διεκδίκηση της δημαρχίας", λέει ο Γιάννης Παναγιώτου.

Το ενδιαφέρον του να διεκδικήσει τη δημαρχία Λευκωσίας εκδηλώνει σε συνέντευξή του στην «Κ» το διευθυντικό στέλεχος διεθνούς συμβουλευτικού οίκου Γιάννης Παναγιώτου, επιβεβαιώνοντας τα ρεπορτάζ που βάζουν την υποψηφιότητά του στο κάδρο. «Για να γίνει η Λευκωσία καλύτερη, πρέπει πρωτίστως να αγαπά τους ανθρώπους της. Η Λευκωσία μπορεί να γίνει ελκυστική για περισσότερους δημότες, για περισσότερους επαγγελματίες, για περισσότερους φοιτητές, για περισσότερους καλλιτέχνες, για περισσότερους επισκέπτες, για περισσότερους επενδυτές», σημειώνει ο κ. Παναγιώτου. Εκφράζει την άποψη πως ο Δήμος Λευκωσίας μπορεί να πρωτοστατήσει στη λειτουργία της ενωμένης Λευκωσίας και απαντά στο κατά πόσο το μεταναστευτικό είναι ένα θέμα που πρέπει να απασχολήσει την πρωτεύουσα.

Το όνομα σας ακούγεται έντονα για την διεκδίκηση της Δημαρχίας Λευκωσίας. Αληθεύουν οι πληροφορίες που κυκλοφορούν;

Αγαπώ την πόλη μου και θέλω να την δω να γίνεται καλύτερη. Εδώ και αρκετό καιρό βρίσκομαι σε διάλογο με την τοπική κοινωνία, με ανθρώπους και με οργανώσεις, διαπιστώνοντας ότι μοιραζόμαστε το ίδιο όραμα για μια καλύτερη Λευκωσία. Με ενδιαφέρει το μέλλον της Λευκωσίας και εάν το ενδιαφέρον μου συγκεντρώνει ευρύτερη υποστήριξη, θα είμαι παρών στην διεκδίκηση της Δημαρχίας Λευκωσίας. Ωστόσο, βασική προϋπόθεση για να διεκδικήσει κάποιος οποιαδήποτε εκλογή, είναι η διενέργεια εκλογών. Έτσι, εφόσον εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση αναφορικά με την ενδεχόμενη αναβολή των δημοτικών εκλογών, τα πράγματα παραμένουν ρευστά.

Υπάρχει βεβαίως η συζήτηση αναβολής των δημοτικών εκλογών με στόχο την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση. Συμφωνείτε με την μεταρρύθμιση; Για χάρη της μεταρρύθμισης αξίζει να αναβληθούν οι δημοτικές εκλογές; 

Αναμφίβολα, η χώρα μας χρειάζεται μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για  να μπορέσει να ευθυγραμμιστεί με τον σύγχρονο κόσμο και να οδεύσει προς το μέλλον με επιτυχία. Σε αυτό το πλαίσιο, η τοπική αυτοδιοίκηση χρειάζεται να μεταρρυθμιστεί για να εκσυγχρονιστεί και να ενδυναμωθεί. Όμως, είναι απαραίτητος ο έγκαιρος προγραμματισμός και η αποτελεσματική διαχείριση προώθησης των μεταρρυθμίσεων, τόσο από την εκτελεστική όσο και από την νομοθετική εξουσία, ώστε να μην καταλήγουν σε αμφιλεγόμενες προεκλογικές αντιπαραθέσεις. Παράλληλα, είναι αυτονόητο ότι στην δημοκρατία οι εκλογές είναι σημαντικές και οι συζητήσεις για την όποια αναβολή τους είναι προτιμότερο να αποφεύγονται παρά να επιδιώκονται.   

Σήμερα είστε διευθυντικό στέλεχος σε διεθνή συμβουλευτικό οίκο. Γιατί προσανατολίζεστε προς την τοπική αυτοδιοίκηση και τι μπορείτε να προσφέρετε σε αυτήν;

Μέσα από την επαγγελματική μου πορεία, θεωρώ ότι είχα την ευκαιρία να διαμορφώσω ολοκληρωμένη αντίληψη και κατανόηση του συστήματος διακυβέρνησης, της δημόσιας διοίκησης και του ιδιωτικού τομέα. Ταυτόχρονα, αποκόμισα σημαντικές επαγγελματικές εμπειρίες και χρήσιμες προσλαμβάνουσες παραστάσεις, που μου επιτρέπουν να κατανοώ τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του συστήματος. Γνωρίζω τις πραγματικότητες της αγοράς και κατανοώ τις ανάγκες της κοινωνίας. Πιστεύω ένθερμα στον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης η οποία πρέπει να καταφέρει να ανταποκριθεί στις μεγάλες προκλήσεις και στις υψηλές απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου. Όποιος θεωρεί ότι μπορεί να συνδράμει για να γίνει καλύτερη η χώρα του, η πόλη του, η γειτονιά του, οφείλει να βρίσκεται στην διάθεση της κοινωνίας και της δημοκρατίας. 

Έχετε διαμορφωμένη μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη Λευκωσία; Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;

Για να γίνει η Λευκωσία καλύτερη, πρέπει πρωτίστως να αγαπά τους ανθρώπους της. Η Λευκωσία μπορεί να γίνει ελκυστική για περισσότερους δημότες, για περισσότερους επαγγελματίες, για περισσότερους φοιτητές, για περισσότερους καλλιτέχνες, για περισσότερους επισκέπτες, για περισσότερους επενδυτές. Η Λευκωσία μπορεί να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας και μεγάλης κοινωνικής ωφέλειας. Μπορεί να λύσει το κυκλοφοριακό της πρόβλημα, μπορεί να μετασχηματιστεί ψηφιακά, μπορεί να γίνει μια έξυπνη πόλη, μπορεί να γίνει μια πράσινη ενεργειακή πόλη. Η Λευκωσία μπορεί να προσφέρει περισσότερες κοινωνικές υπηρεσίες και περισσότερες πολιτιστικές επιλογές. Η Λευκωσία μπορεί να γίνει πραγματική πρωτεύουσα, πρωτεύοντας σε όλα και προσφέροντας στους δημότες της υψηλή ποιότητα ζωής. Κινητήριος μοχλός αυτής της προσπάθειας είναι ασφαλώς η δημοτική αρχή. Εφόσον προγραμματιστούν οι δημοτικές εκλογές, και εφόσον συγκεντρώσω την ευρύτητα της υποστήριξης που θα μου επιτρέψει να είμαι υποψήφιος για την Δημαρχία Λευκωσίας, μαζί με τους συνεργάτες μου θα παρουσιάσουμε μια ολοκληρωμένη πρόταση και μια σειρά από κεντρικές πρωτοβουλίες, για τις οποίες θα συζητήσουμε με τους δημότες της Λευκωσίας. 

Πώς αξιολογείτε όσα έγιναν στην Λευκωσία κατά τα τελευταία χρόνια; Το πρόσημο είναι αρνητικό ή θετικό;

Ξέρετε, δυστυχώς έχει κυριαρχήσει γενικότερα μία τάση οπαδικής ανάγνωσης των πραγμάτων, είτε προς την κατεύθυνση του μηδενισμού, είτε προς την κατεύθυνση της εξιδανίκευσης, αναλόγως της προέλευσης του κριτή και του κρινόμενου. Αποφεύγοντας αυτές τις προσεγγίσεις, η δική μου αξιολόγηση είναι ότι κατά τα τελευταία χρόνια στην Λευκωσία έγιναν πολλά, με περιθώρια βελτίωσης, και στα επόμενα χρόνια χρειάζεται να γίνουν ακόμη περισσότερα. Η Λευκωσία εξελίσσεται, όμως χρειάζεται να επιταχύνει περαιτέρω την εξέλιξή της, επειδή οι ταχύτητες του σύγχρονου κόσμου γίνονται ακόμα πιο γρήγορες. Και για να κάνουμε την Λευκωσία καλύτερη, πρέπει να είμαστε ενωμένοι, να έχουμε όραμα, να έχουμε πρόγραμμα και να μπορούμε να το εφαρμόσουμε.  

Παρόλο που δεν έχετε κάποιο κομματικό αξίωμα ή κομματικό ρόλο εδώ και χρόνια, είναι γνωστό ότι προέρχεστε από το ΔΗΚΟ. Θα είστε ανεξάρτητος ή κομματικός υποψήφιος; 

Ο Δήμαρχος Λευκωσίας πρέπει να είναι ανεξάρτητος. Ο ρόλος του Δημάρχου Λευκωσίας είναι πολιτικός, και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται κομματικός. Η τοπική αυτοδιοίκηση χρειάζεται ανθρώπους με ανεξάρτητη προσωπικότητα και ανεξάρτητη σκέψη, που να μπορούν να σέβονται τα κόμματα που εκπροσωπούνται στο Δημοτικό Συμβούλιο και να συνεργάζονται με την εκάστοτε κεντρική κυβέρνηση, από όποιο πολιτικό χώρο και αν αυτή προέρχεται. Ωστόσο, όποιος διεκδικεί πολιτικό ρόλο είναι σημαντικό να διαθέτει πολιτική συγκρότηση. Και πιστεύω ότι ως κεντρώος άνθρωπος και ως ανεξάρτητος υποψήφιος μπορώ να ανταποκριθώ διαλεκτικά στην ανάγκη για δημιουργικές συνθέσεις και ευρείες συναινέσεις, για την πρόοδο και την ανάπτυξη της Λευκωσίας.  

Ο Δήμος Λευκωσίας είναι ένας κατεξοχήν πολιτικός δήμος. Τι σημαίνει για εσάς το γεγονός ότι είναι η μόνη μοιρασμένη πρωτεύουσα και τι θα πράξετε σχετικά με αυτό; 

Εμείς που ζούμε και εργαζόμαστε στην Λευκωσία, βρισκόμαστε δυστυχώς καθημερινά σε επαφή με την διχοτόμηση. Δεν πρέπει ωστόσο να την αποδεχτούμε σαν μια μορφή κανονικότητας. Η διαχείριση του Κυπριακού δεν αποτελεί αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, όμως ο Δήμος Λευκωσίας, ως δήμος πληγωμένος και διχοτομημένος, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην διεθνή προβολή των θέσεων μας για την επανένωση της πόλης και της χώρας μας, μέσα από την ουσιαστική αξιοποίηση της διπλωματίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προς αυτή την κατεύθυνση, στον Δήμο Λευκωσίας χρειάζεται να λειτουργήσει ένα Διπλωματικό Γραφείο, σε συνεννόηση με το Υπουργείο Εξωτερικών, στελεχωμένο με εξειδικευμένο διπλωματικό προσωπικό. Η ενεργός παρουσία του Δήμου Λευκωσίας σε διεθνή φόρα, η φιλοξενία διεθνών δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, και η ανάπτυξη διμερών διπλωματικών σχέσεων με πρωτεύουσες άλλων χωρών, είναι πολύ σημαντική για την συμβολή μας στην ειρήνη και στην ασφάλεια, στην περιοχή μας και στον κόσμο.

Στο παρελθόν υπήρχε έντονη συνεργασία με τον Τ/κ δήμαρχο ούτως ώστε να αναπτύσσεται η Λευκωσία ως ενιαία πόλη. Έχετε κάποιο πλάνο προς αυτή την κατεύθυνση; 

Η λύση του Κυπριακού περνά μέσα από την επανένωση της Λευκωσίας. Και για να επανενωθεί η Λευκωσία πρέπει να επανενωθούν τα εδάφη της, οι άνθρωποί της, οι υπηρεσίες της και ο Δήμος της. Επαναλαμβάνω ότι η διαχείριση του Κυπριακού αποτελεί αρμοδιότητα της κυβέρνησης. Όμως παράλληλα, ο Δήμος Λευκωσίας μπορεί να πρωτοστατήσει στην προετοιμασία για την λειτουργία της ενωμένης Λευκωσίας, μέσα από στοχευμένες προπαρασκευαστικές ενέργειες σε υπηρεσιακό επίπεδο. Ιδιαίτερα μάλιστα εφόσον δεν τίθενται ζητήματα σχετικά με την λεγόμενη έμμεση αναγνώριση. Μπορούν να εναρμονιστούν και να αναβαθμιστούν οι εκατέρωθεν διαδικασίες και οι πρακτικές για την συντήρηση και την αναπαλαίωση κτιρίων και μνημείων, για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και για τα θέματα ασφάλειας και υγείας. Ιδιαίτερα όμως, μπορεί να προωθηθεί ένας κοινός σχεδιασμός για την πράσινη ανάπτυξη της Λευκωσίας. Εξάλλου, αποτελεί παραδοξότητα να συζητάμε για την συνένωση του Δήμου Λευκωσίας με τον Δήμο Αγίου Δομετίου και τον Δήμο Έγκωμης, και να μην σχεδιάζουμε την επανένωση του Δήμου Λευκωσίας με το κατεχόμενο μέρος του. 

Πέραν όμως της πολιτικής πτυχής, η τοπική αυτοδιοίκηση αφορά στην ουσία την καθημερινότητα των δημοτών. Τι θα κάνετε για να έρθει ο δήμος πιο κοντά στους δημότες; 

Ο δήμος οφείλει να είναι κοντά στους πολίτες όλες τις ημέρες της εβδομάδας, όλες τις ώρες του εικοσιτετραώρου, ιδιαίτερα για τα απλά θέματα της καθημερινότητας που κανένας δεν πρέπει να τα υποτιμά. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Λευκωσίας και η μετατροπή της σε μια έξυπνη πόλη με την χρήση νέων τεχνολογιών, θα συνδράμουν σημαντικά στην άμεση ανταπόκριση στα αιτήματα και στα προβλήματα των δημοτών. Παράλληλα, ο Δήμος Λευκωσίας χρειάζεται περισσότερα Γραφεία Εξυπηρέτησης και Πληροφόρησης του Δημότη, στα πρότυπα των Κέντρων Εξυπηρέτησης του Πολίτη. Ο Δήμος οφείλει να διαβουλεύεται με τους δημότες ουσιαστικά και όχι διεκπεραιωτικά, έτσι ώστε να αξιοποιεί την σοφία των πολλών και να αφουγκράζεται τους άμεσα επηρεαζόμενους για κάθε νέο έργο ή υπηρεσία. Ιδιαίτερα ο Δήμαρχος πρέπει να βρίσκεται κοντά στους δημότες, να μην εγκλωβίζεται στα γραφειοκρατικά ζητήματα και την «υψηλή πολιτική» αλλά να είναι προσιτός και ανοικτός σε όλους, αφού για να είναι σε θέση να λύσει προβλήματα πρέπει προηγουμένως να ακούει προσεκτικά. 

Η πλατεία Ελευθερίας είναι το πιο πολυσυζητημένο έργο στην πρωτεύουσα. Εσείς θεωρείτε πως εκφράζει τον χαρακτήρα και την ιστορία της πόλης; 

Ίσως επειδή το γραφείο μου βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Πλατεία Ελευθερίας, η οποία βρίσκεται καθημερινά στο οπτικό μου πεδίο κατά τα τελευταία χρόνια, στην δική μου αντίληψή έχει εμπεδωθεί ως σημαντικό μέρος της πόλης μας.  Αλλά η αισθητική είναι υποκειμενική. Και η πλατεία σε κάποιους αρέσει, ενώ σε κάποιους άλλους δεν αρέσει. Επίσης, η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της πλατείας και η σχετική ταλαιπωρία πλήγωσε τον κόσμο πολύ. Όμως αυτά έχουν περιορισμένη σημασία, επειδή η ουσία είναι ότι η πλατεία χρησιμοποιείται πλέον από τον κόσμο της Λευκωσίας. Στο πάνω και ιδιαίτερα στο κάτω μέρος της πλατείας κυκλοφορούν καθημερινά άνθρωποι όλων των ηλικιών οι οποίοι την ζουν και την απολαμβάνουν στην πράξη. Η επιτυχία ενός έργου κρίνεται από τον κόσμο και από τον χρόνο. Η Πλατεία Ελευθερίας πρέπει να ολοκληρωθεί πλήρως σύντομα, ώστε να λειτουργήσει κανονικά και να την αξιοποιήσουμε με όλους τους δυνατούς τρόπους, ως την κεντρική πλατεία της Λευκωσίας.

Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν κάποιοι που εκφράζουν φόβο να περπατήσουν στην παλιά πόλη, λόγω της έντονης παρουσίας μεταναστών. Θεωρείτε τις αντιδράσεις υπερβολικές ή όντως αυτή είναι η κατάσταση και το πρόβλημα είναι στη μη λήψη μέτρων;

Δεν αισθάνθηκα ποτέ φόβο σε κανένα σημείο της πόλης μου. Και κανένας πολίτης δεν πρέπει να αισθάνεται φόβο πουθενά στην Λευκωσία. Ασφαλώς, όπου υπάρχει παραβατικότητα ή εγκληματικότητα πρέπει να εφαρμόζεται ο νόμος όπως ισχύει για όλους τους πολίτες. Το μεταναστευτικό ζήτημα αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τον δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα για την νοτιοανατολική Ευρώπη. Στην χώρα μας χρειάζεται η διαμόρφωση μιας ολιστικής μεταναστευτικής πολιτικής με την συνεργασία όλων των εμπλεκομένων, ώστε να βρεθούν λύσεις συλλογικά. Και ο Δήμος Λευκωσίας, ως άμεσα επηρεαζόμενος πρέπει να βρίσκεται ενεργά στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας.

Με ενδιαφέρει το μέλλον της Λευκωσίας, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, kathimerini.com.cy 

Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθιστούν επιτακτική την ουσιαστική άσκηση περιβαλλοντικής διακυβέρνησης σε διεθνές, σε περιφερειακό, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο. Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση είναι απαραίτητη για την θεσμική ανταπόκριση στις συλλογικές και στις ατομικές ευθύνες που αναλογούν στην ανθρωπότητα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και να αναβαθμιστεί η ποιότητα της ζωής. Για την υλοποίηση των πολιτικών διακηρύξεων που αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να αποτελεί οριζόντια διακυβερνητική προτεραιότητα  που να εφαρμόζεται συνειδητά, ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά. Αντίθετα, όταν η περιβαλλοντική πολιτική προσεγγίζεται σαν άχθος αρούρης και σαν αναγκαίο κακό, τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά, αποσπασματικά και ανεπαρκή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αναφέρει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί αρνητικές αλλαγές στις βροχοπτώσεις, στους ωκεανούς και στους ανέμους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικότερα στην Ευρώπη, διαπιστώνεται αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων υπερθέρμανσης των θαλάσσιων υδάτων, ενώ υπογραμμίζεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις για τη φύση και τους ανθρώπους.

Τον Ιούνιο του 2021, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε μία πολύ σημαντική απόφαση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εγκρίνοντας το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, μετά από εκτενή διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα κατοχυρώνει νομοθετικά τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε ότι είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο που θα ωφελεί όλα τα κράτη μέλη και θα περιλαμβάνει κατάλληλα μέσα, κίνητρα, στήριξη και επενδύσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι οικονομικά αποδοτική, δίκαιη, κοινωνικά ισορροπημένη και αμερόληπτη, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κράτος μέλος αντιμετωπίζει διαφορετικές συνθήκες δεδομένου ότι ξεκινά από διαφορετική αφετηρία.

Για την υλοποίηση των προνοιών του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα ειδικότερα, αλλά και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής γενικότερα, είναι σημαντική η συνεπής άσκηση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Κάθε κρατική και τοπική αρχή, οφείλει να οδεύει με συνέπεια προς την μετατροπή της οικονομίας της σε μια κυκλική, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων, με μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσημους πόρους. Επιπρόσθετα κάθε αρχή, έχει την ευθύνη της προστασίας, της διατήρησης και της ενίσχυσης του φυσικού κεφαλαίου, μέσα από την ανακοπή της απώλειας της βιοπικοιλότητας, μέσα από την εκτίμηση, την διατήρηση και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους, καθώς και μέσα από την προστασία του εδάφους και του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ακόμη, έχει την αρμοδιότητα της διασφάλισης της υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών, σε σχέση με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, τις βιομηχανικές εκπομπές, τον θόρυβο, την ποιότητα των υδάτων, τις χημικές ουσίες, και την ενίσχυση της αειοφορίας των πόλεων.

Για να μπορεί η εκάστοτε κρατική και τοπική αρχή να ανταποκριθεί σε αυτά, είναι σημαντική η κατάλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται από την πράσινη φορολογία, από τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις και από την περιβαλλοντική χρηματοδότηση και τις περιβαλλοντικές επενδύσεις. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης μέσα από την διασφάλιση της συμμόρφωσης, μέσα από την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των περιβαλλοντικών διοικήσεων, μέσα από την ανταπόκριση στις διεθνείς συμφωνίες και μέσα από την υλοποίηση βιώσιμης ανάπτυξης.

Η άσκηση συνεπούς περιβαλλοντικής διακυβέρνησης είναι απαραίτητη για την ουσιαστική εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και για την ανταπόκριση στις σύγχρονες μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι διεθνείς οργανισμοί, οι κεντρικές κυβερνήσεις και οι τοπικές αρχές οφείλουν να αναλαμβάνουν έμπρακτα  τις ευθύνες που τους αναλογούν, λειτουργώντας συνεργατικά και επικουρικά, ώστε να καταφέρουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον ρόλο τους και την αποστολή τους.

Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

Δώρος Λοΐζου: Ποιητικές παρακαταθήκες

«Κι αν σε ρωτήσουν καμιά φορά ποιοι τάχατες αλλάζουν τον κόσμο, οι ποιητές ή τα κόμματα, μη ντραπείς να τους απαγγείλεις δυο – τρεις στίχους». Ο Δώρος Λοΐζου ιεραρχούσε υψηλά την επιδραστικότητα της ποίησης, και παρόλο που ανέπτυξε έντονη και ουσιαστική πολιτική δράση, επέλεγε ως ανώτερη ιδιότητα αυτήν του ποιητή.  Όμως όχι του ρομαντικού ποιητή που γράφει για ρομάντζα, αλλά του στρατευμένου ποιητή, που καρφώνει σαν πρόκες τις λέξεις: «Το παρεξηγήσατε, δεν είναι έτσι;/Ακόμη να το καταλάβετε;/Ποιος σας είπε πως η ποίηση είναι αρρωστημένη φαντασία, χλωμές νεράιδες, φεγγγαροπατήματα, λουλουδάκια, κελαηδήματα, ηδονικά ονειρογεννήματα, κι άλλα παρόμοια αερόλογα;/ Αυτό λέτε ποίηση;/ Μάθετέ το επιτέλους!/ Η ποίηση είναι πιο καυτή κι από τη μήτρα του Ήλιου.»

Ο Δώρος Λοΐζου, μετά από τις σπουδές του στην Ελλάδα και στην Αμερική, επέστρεψε στην Κύπρο στα ταραγμένα χρόνια της φωτιάς, το 1972. Σύμφωνα με την σύζυγό του, Βαρβάρα Μπελλ, της έλεγε συχνά: «Ένας δεν πρέπει να μένει στην χώρα του μόνο στους καλούς καιρούς». Και σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς επέλεξε να αγωνιστεί για την ελευθερία και για την δημοκρατία: «Κάποιος πρέπει να κρατήσει ετούτο τον καιρό του γενικού χαμού./Γι’ αυτό σου λέω./ Σφίξε τα δόντια κι ετοιμάσου./ Κάπου κι εσύ να ωφελήσεις./ Εξάλλου γίνεσαι ικανός για κάτι μονάχα σαν αρχίσεις να το κάνεις.»

Ωστόσο, στις 30 Αυγούστου του 1974, λίγες εβδομάδες μετά από την προδοσία και ενώ εξακολουθούσαν να συντρέχουν οι συνθήκες του μεταπραξικοπήματος, οι δολοφόνοι είχαν ίσως υπόψην τους στίχους του Δώρου Λοΐζου: «Ένας ποιητής κινείται ανάμεσά μας. /Προσοχή!/ Όπου κι να τον συναντήσετε πυροβολήστε χωρίς προειδοποίηση./ Είναι επικίνδυνος!» Ο συνθέτης Γιώργος Κοτσώνης που μελοποίησε το «Τραγούδι του Λεύτερου», παρέθεσε την εξής αναφορά στον ποιητή: «Στη μνήμη ενός φίλου, του Δώρου, που τον σκότωσαν οι φασίστες γιατί ήθελε να ζήσει ελεύθερος». Ο ίδιος ο Δώρος Λοΐζου, είχε προλάβει να απευθυνθεί σε έναν άλλο ποιητή που σκότωσαν κάποιοι άλλοι φασίστες, χωρίς να γνωρίζει την τραγική ειρωνεία της ταυτόσημης πορείας του εαυτού του και του Λόρκα: «Έρχονται πάλι, έρχονται Φεντερίκο./ Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες./ Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν Φεντερίκο./ Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους, τους πολλούς, τον κοσμάκη./ Κι ύστερα θα πουν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος, πως ήταν ένα ατύχημα, τυχαίο περιστατικό./ Άβε Μαρία, άβε Μαρία, προσευχήσου για μας./ Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους./ Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία, κατά λάθος.»

Τα εγκλήματα σε βάρος του Δώρου Λοϊζου είναι τρία: Το πρώτο έγκλημα είναι η άνανδρη δολοφονία του, το δεύτερο έγκλημα είναι η προκλητική ατιμωρησία των δολοφόνων του, και το τρίτο έγκλημα είναι που δεν διδάσκονται τα ποιήματά του στα σχολεία μας. Το πρώτο έγκλημα είναι μη αναστρέψιμο εκ των πραγμάτων. Το δεύτερο έγκλημα είναι βυθισμένο στον χρόνο που έχει παρέλθει. Όμως το τρίτο έγκλημα, παρά την εκτεταμένη καθυστέρηση δεκαετιών, μπορεί να διορθωθεί άμεσα, με μια απόφαση και με μια εγκύκλιο. Έτσι ώστε τα παιδιά αυτής της χώρας να μαθαίνουν νωρίς για τις ποιητικές παρακαταθήκες του ποιητή που έζησε και σκοτώθηκε έτσι όπως έγραψε στους στίχους του. Εξάλλου, είχε απευθυνθεί ευθέως προς τις επόμενες γενιές, προσδοκώντας αισιόδοξα ότι θα είναι «πολλώ κάρρωνες» και εκτιμώντας συγκαταβατικά ότι θα δείξουν κατανόηση για τα λάθη και τα πάθη που κληρονομούν: «Εσείς που θα υπάρξετε κάποτε με πιο δυνατό μυαλό και σοφία πολλή, μη μας κρίνετε./ Απλώς προσπαθήστε να μας δικαιολογήσετε ότι είμαστε πλασμένοι αδύνατοι.»

Εφημεριδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"

Η βολική (;) κανονικοποίηση του ΕΛΑΜ

Κατά τα τελευταία χρόνια η ηγεσία και τα στελέχη του ΕΛΑΜ έχουν πρωταγωνιστήσει σε πολλά περιστατικά εξτρεμιστικής βίας και προβοκατόρικων ενεργειών, με στόχο την προώθηση της μισαλλοδοξίας και την αποσταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης. Παρόλο που είναι γνωστό και σαφές ότι το ΕΛΑΜ ιδρύθηκε και λειτούργησε ως το κυπριακό παράρτημα της ελληνικής Χρυσής Αυγής (ΧΑ), η κυπριακή δικαιοσύνη επέλεξε παραδόξως να κωφεύσει στις αποφάσεις της ελληνικής δικαιοσύνης που καταδίκασαν την Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση, παρέχοντας στο ΕΛΑΜ προστασία και ασυλία από την θεσμική διερεύνηση η οποία θα καταδείκνυε το προφανές. Η κανονικοποίηση του ΕΛΑΜ είναι μια λανθασμένη και προβληματική πολιτική πρακτική που το ισχυροποιεί και το σταθεροποιεί, ενώ οι ακραίες πολιτικές και οι ακραίες πρακτικές καθίστανται πλέον αποδεκτές ως κανονικές. Επιπρόσθετα, η πολιτική συμπόρευση με το ΕΛΑΜ είναι επικίνδυνη και τοξική, αφού επί της ουσίας αυτό κερδίζει περισσότερα από όσα δίνει, σε βάρος εκείνων που αφελώς θεωρούν ότι μπορούν ανέξοδα να τρίβονται στην μαγκούρα του βοσκού.

Ωστόσο, επειδή είθισται η ιστορία ενίοτε να επαναλαμβάνεται, είτε ως τραγωδία, είτε ως φάρσα, είναι χρήσιμη η υπενθύμιση μιας σειράς περιστατικών που έλαβαν χώρα πριν από μερικά χρόνια: Στην Ελλάδα το 2013, προκλήθηκε ένα ενδιαφέρον πολιτικό σκάνδαλο που οδήγησε στην παραίτηση του τότε Γενικού Γραμματέα της Ελληνικής Κυβέρνησης, Τάκη Μπαλτάκου, όταν διαπιστώθηκε ότι αυτός λειτουργούσε ως άτυπος κοινοβουλευτικός καθοδηγητής της ΧΑ και ως συνδετικός κρίκος συνεργασίας με το τότε κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ). Ο Τάκης Μπαλτάκος παρουσίασε σε μεταγενέστερη συνέντευξή του ως συνειδητή πολιτική επιλογή την συστράτευση με την ΧΑ και ανέφερε επί τούτου ότι «πρέπει να επανενωθεί η δεξιά, η ΝΔ , η ΧΑ και οι ΑΝΕΛ φτάνουν το 46%, αν ενωθούμε θα κυβερνάμε για 50 χρόνια». Ειδικότερα, διαπιστώθηκε μέσα από την δημοσιοποίηση της εσωτερικής  επικοινωνίας των στελεχών της ΧΑ ότι ο τότε Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης, έδινε γραμμή στους βουλευτές της ΧΑ για τις νομοθετικές διατάξεις που έπρεπε ή δεν έπρεπε να ψηφίσουν ή να καταψηφίσουν, με αποτέλεσμα αυτοί να λειτουργούν ως παράρτημα της ΝΔ, ενώ επικροτούσε τους κοινοβουλευτικούς τραμπουκισμούς στους οποίους οι ακροδεξιοί Βουλευτές προέβαιναν κατά κόρον:  Π.χ. είναι χαρακτηριστικό το εξής μήνυμα με αποδέκτη τον τότε Βουλευτή Ηλία Κασιδιάρη και αποστολέα τον στενό του συνεργάτη Θεόδωρο Ζούμπο: «Με είπε Μπαλτάκος ότι αύριο 12:00 στην Επιτροπή για τα ναρκωτικά με τα άρθρα 62 και 83 του Ρουπακιώτη πρέπει να είμαστε παρόντες. Η ψηφοφορία θα γίνει με ανάταση χεριών. Επίσης μου’πε για Πέμπτη την τροπολογία των 85 για γένος στις Στρατιωτικές Σχολές. Του’ πα είμαστε ενήμεροι!». Επίσης, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι το εξής μήνυμα με τον ίδιο αποστολέα και τον ίδιο αποδέκτη: «Πέρασε Μπαλτάκος και είπε να δώσουμε συγχαρητήρια σε Ηλιόπουλο», μετά που ο συγκεκριμένος Βουλευτής της ΧΑ αποκάλεσε από το βήμα της Ελληνικής Βουλής «γίδια», «ξεφτίλες» και «ξεφτιλισμένους» του Βουλευτές άλλου κόμματος, καταλήγοντας ότι «τον εθνικισμό δεν τον νικήσετε ποτέ». Σημειώνεται ότι σήμερα αμφότεροι οι τότε Βουλευτές Ηλιόπουλος και Κασιδιάρης βρίσκονται στην φυλακή, καταδικασμένοι σε πολυετή φυλάκιση ως ένοχοι για την συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Όλα αυτά έβλαψαν την ελληνική πολιτική ζωή και έβλαψαν την παράταξη της ΝΔ, η οποία ενεργοποίησε ετεροχρονισμένα τα δημοκρατικά αντανακλαστικά που όφειλε να διαθέτει.

Πριν από μερικά χρόνια στην Ελλάδα, με αφετηρία την αδιαφορία που οδήγησε στην ανοχή και τον εξευμενισμό, για να καταλήξει στην σύμπλευση και την συνεργασία με την ΧΑ, ανδρώθηκε και ενδυναμώθηκε ένα πανίσχυρο ακροδεξιό πολιτικό μόρφωμα που απέσπασε την υποστήριξη μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ψηφοφόρων, και υπό τον μανδύα του πολιτικού κόμματος λειτουργούσε ως εγκληματική οργάνωση. Σήμερα στην Κύπρο, έξι εβδομάδες πριν από τις επικείμενες Βουλευτικές Εκλογές, σύμφωνα με τα αποτελέσματα δημοσκόπησης της εταιρίας ερευνών CYMAR που δημοσιοποιήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1 στις 15 Απριλίου 2021, εκτιμάται ότι το ΕΛΑΜ μπορεί να καταλάβει από πέντε μέχρι επτά βουλευτικές έδρες. Η συμπόρευση με την ακροδεξιά δοκιμάστηκε και απέτυχε, βλάπτοντας και επιβαρύνοντας τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και τις πολιτικές δυνάμεις που παρασύρθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση.  Η ακροδεξιά δεν μπορεί να αποτελεί την χρυσή εφεδρεία και την χρήσιμη ρεζέρβα κανενός, αφού όποιος παίζει με την φωτιά στο τέλος κινδυνεύει να καεί.

Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

«Είναι εθνικόν ό,τι είναι αληθές»

Από τον Σολωμό στον Μακρυγιάννη και στον Παλαμά

Η φράση που αποδίδεται στον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό από τον Ιάκωβο Πολυλά, είναι διαχρονική και εμβληματική επειδή συνοψίζει περιεκτικά την πατριωτική ευθύνη για την αναζήτηση της αλήθειας, ως προϋπόθεσης για την οικοδόμηση της εθνικής συλλογικής συνείδησης:

«Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι Αληθές».

Παρόλο που, στο πνεύμα του διαφωτισμού, η αλήθεια φαίνεται να κινδυνεύει κυρίως από τους μύθους, τις δεισιδαιμονίες και τις ψευδαισθήσεις, ο Διονύσιος Σολωμός σε μια αποστροφή στον ημιτελή «Διάλογο» του 1824 προτάσσει τα πάθη των ανθρώπων ως την βασική πηγή της εχθρότητας για  την αλήθεια:

«Η αλήθεια είναι καλή Θεά, αλλά τα πάθη του ανθρώπου συχνότατα την νομίζουν εχθρή».

 Στον σύγχρονο συγκρουσιακό κόσμο της πόλωσης και της τοξικότητας, η αλήθεια εκμαυλίζεται από την ροπή των ανθρώπων προς τον οπαδισμό, αφού όταν αυτή δεν συμπίπτει με τις δοξασίες που επέλεξαν να υπηρετούν, εύκολα την στοχοποιούν και την τροποποιούν ώστε να την φέρουν στο σχήμα και στα μέτρα τους. Επιπρόσθετα, στον σύγχρονο αμοραλιστικό κόσμο του φιλοτομαρισμού και του ωφελιμισμού, η αλήθεια ποδοπατείται στην πορεία της προσωπικής επί πτωμάτων ανέλιξης, όπου δύσκολα μπορεί κατ’ εξαίρεση να επιβιώσει. Ωστόσο, μπροστά στις πολλές συγκεντρωμένες προκλήσεις των καιρών, τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, η αλήθεια δεν μπορεί παρά να αποτελεί τον σταθερότερο φάρο για την πορεία των λαών που προσδοκούν να καταλήξουν σε προορισμούς ασφάλειας και ευημερίας.

Ο Στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης, στο Τέταρτο Κεφάλαιο του Τρίτου Βιβλίου των Απομνημονευμάτων του, παραθέτει με χαρακτηριστικό αποφθεγματικό ύφος, μια ενδιαφέρουσα σειρά στοχασμών σχετικών με την ταλαιπωρία της αλήθειας από την άκρατη ματαιοδοξία και από την ανερμάτιστη κολακεία, από την εγωπάθεια, από την  κομπορρημοσύνη και από την μεγαλομανία. Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης καταπιάνεται με την σημαντικότητα της αλήθειας για την στέρεα οικοδόμηση του έθνους των Ελλήνων μετά από την εθνική παλιγγενεσία της Ελληνικής Επανάστασης, με αφορμή ορισμένα γεγονότα της εποχής του 1840, τα οποία σήμερα, σχεδόν διακόσια χρόνια μετά, δεν φαντάζουν ούτε ξένα, ούτε μακρινά:

«Η ιστορία θέλει πατριωτισμό, να ειπείς και τον φίλωνέ σου και τα καλά και τα κακά, και τοιούτως φωτίζονται οι μεταγενέστεροι οπού θα την διαβάσουν, να μην πέφτουν σε λάθη. Και τότε σκηματίζονται τα έθνη.»

Αυτά φέρεται να είπε ο Μακρυγιάννης απευθυνόμενος στον, λεγόμενο πρώτο ιστορικό της Ελληνικής Επανάστασης, Πρωτοσύγκελο Αμβρόσιο Φρατνζή, που τον περιγράφει ως τον «’στοριογράφο του Κολοκοτρώνη», ο οποίος του ζήτησε υλικό για την απόπειρα ιστορικής καταγραφής των επαναστατικών γεγονότων. Ακολούθως, ο Μακρυγιάννης φέρεται να ρώτησε ευθέως τον Πρωτοσύγκελο:

«Θα ειπείς για τον Κολοκοτρώνη και τα καλά του και τα κακά του;», για να πάρει την αυθόρμητη και ειλικρινή απάντηση: «Μπορώ να ειπώ;». Όπου η απάντηση συνόψιζε σε τρείς λέξεις την τον πρόδηλο (αυτό)περιορισμό του ιστοριογράφου.

Στο κλίμα της εποχής, ορισμένοι πολιτικοί παράγοντες και ορισμένοι επιφανείς αγωνιστές, αντιλαμβανόμενοι την αξία της ιστορικής καταγραφής, απευθύνονταν σε ιστορικούς και ιστοριογράφους για να καταγράψουν τα γεγονότα από την δική τους οπτική γωνία και με βάση την προσωπική τους μαρτυρία. Έτσι, σύμφωνα με τον Μακρυγιάννη, ο Μαυροκορδάτος απευθύνθηκε στον Σούτσο, ο Κωλέττης απευθύνθηκε στον Σουρμελή και ο Μεταξάς απευθύνθηκε στον Κάρπο. Η ιστορική καταγραφή ήταν εξάλλου και η επιδίωξη του ίδιου του Μακρυγιάννη, ο οποίος έμαθε να γράφει σε σχετικά μεγάλη ηλικία, ακριβώς για να είναι σε θέση να καταγράψει την ιστορία που έζησε και οίδε. Ωστόσο, ο Μακρυγιάννης είναι ιδιαίτερα επικριτικός για τον ρόλο που εξυπηρετεί η κολακευτική και στρατευμένη καταγραφή της ιστορίας:

«Αυτείνοι οπού καταφάνισαν την πατρίδα βάνουν τους δούλους τους και κόλακές τους […] και τους εγκωμιάζουν εις τις εφημερίδες κάθε ολίγον και φκιάνουν και ΄στορίες. […] Με τέτοια αρετή γένεται ‘στορία; Να μην του ειπείς και τα καλά του και τα κακά του του κάθε ενού, αλλά παθητικώς; […] Εις του κάστρου τις πολιορκίες, αν οι φίλοι του εκάμαν ένα, το κάνει πενήντα. Ό,τι εκάμαν εκείνοι που δεν είναι της φατρίας του και δεν μπορεί να το χωνέψει , «το κάμαν οι ημέτεροι» λέγει. Οι φίλοι του ‘στοριογράφου έχουν όνομα, εκείνοι οπού δεν είναι της φατρίας του δεν έχουν όνομα. Εις τους «ημέτερους» βάνει τους συντρόφους του και τους δίνει μερίδιον, ή το δίνει όλο εκείνων οπόχουν το όνομα – γένονται και «ημέτεροι»».  

Ο Μακρυγιάννης εκφράζει σε συνέχεια των ανωτέρω ένα ιδιαίτερο παράπονο, αφού ως αποτέλεσμα της φιλαλήθειάς του, φέρεται να συναντά την μήνιν των ισχυρών της εποχής:

«Και δια να μιλώ την αλήθεια, κατατρέχομαι κι από βασιλέα κι από προκομμένους. Θέλουν την αλήθεια, κι όποιος την ειπεί κιντυνεύεται. Αλήθεια, αλήθεια, πικρία που είσαι! Ούτε οι βασιλείς σε ζυγώνουν, ούτε οι προκομμένοι. Μόνον ρωτούν δια σένα και ύστερα σε κατατρέχουν!».

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, στην καταληκτική παράγραφο του Τέταρτου Κεφαλαίου του Τρίτου Βιβλίου των Απομνημονευμάτων του, επιλέγει να σπάσει τον λεγόμενο τέταρτο τοίχο, απευθυνόμενος ευθέως στους αναγνώστες, έτσι ώστε να απολογηθεί για την «αμάθεια» του και να τεθεί στην κρίση οποιουδήποτε θέλει να τον κρίνει, ώστε μέσα από την κρίση του να αναδειχθούν μαθήματα για τους μεταγενέστερους που μπορούν να καταστούν χρήσιμα και πολύτιμα:  

«Ας με συχωρέσουνε οι αναγνώστες, οπού θα τους βαρύνει η αμάθειά μου. Και να με συχωρέσουνε και εκείνοι οπού τους λέγω τα κουσούρια τους. Έχουν το δικαίωμα να ειπούνε κι αυτεινοί τα δικά νου, ό,τι έκαμα. Κι όταν λέγονται τα λάθη μας, τότε κάνουν λιγότερα οι μεταγενέστεροι και γινόμαστε κι εμείς έθνος.»

Σχεδόν εβδομήντα χρόνια αργότερα, στα 1908, ο Κωστής Παλαμάς, στο ιδιαίτερο σκληρό και δεικτικό ποίημα με τον τίτλο «Γύριζε», μάλλον θα δυσαρεστούσε τον Στρατηγό Μακρυγιάννη, ματαιώνοντας τις προσδοκίες του για την οικοδόμηση ενός έθνους θεμελιωμένου στην αλήθεια. Ο Παλαμάς επισημαίνει ότι έχει πλέον επικρατήσει στην αντίληψη του λαού η εξιδανίκευση της ψευτιάς και η αγιοποίηση εκείνων που μπορούν ανερυθρίαστα να υπηρετούν το ψέμα:

«Ο ψεύτης είδωλο ειν᾿ εδώ, το προσκυνά ἡ πλεμπάγια, ἡ Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δε θαβρῃ».

Ωστόσο, παρά τον ανύπαρκτο ζωτικό χώρο που έχει, κατά τον ποιητή, απομείνει για την αλήθεια, αυτός απευθυνόμενος στη νέα γενιά των Ελλήνων, επισημαίνει την εξακολουθητική ύπαρξή της, η οποία δέχεται επίθεση από το μίσος και την κακία των ανθρώπων:

«Ω λιγοστοί κι ω διαλεχτοί κι αρίφνητοι αύριο ίσως, είναι μία αλήθεια κάκτου εδώ που τη χτυπάει το μίσος».

Προς αυτή την επισήμανση του Κωστή Παλαμά για το ανθρώπινο μίσος που κατ’ εξοχήν κατατρέχει την αλήθεια, θα μπορούσε να προστρέξει σαν προαιώνια απάντηση ο στίχος του Διονύσιου Σολωμού από τον μεγαλειώδη Ύμνο Εις την Ελευθερία:

«Εάν μισούνται ανάμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».

Όμως, η ενότητα δεν μπορεί να οικοδομηθεί και να στερεωθεί παρά μόνο στην αλήθεια, χωρίς ψεύτικα είδωλα και χωρίς κάλπικες ανδραγαθίες, που αποσκοπούν στην ευπορία του ατόμου και της φατρίας, αντί στην ευημερία του συνόλου και της κοινωνίας. Και σήμερα, διακόσια χρόνια μετά από την Ελληνική Επανάσταση, όλα αυτά φαντάζουν – δυστυχώς – πολύ επίκαιρα.

Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"

Κυπριακό Πρόβλημα: Διαφάνεια και Διαπραγματεύσεις

Παρόλο που κυκλοφορεί ευρέως η εκτίμηση σύμφωνα με την οποία «το Κυπριακό Πρόβλημα είναι σχεδόν λυμένο» και «σχεδόν όλα είναι συμφωνημένα», η επίσημη πληροφόρηση της οποίας τυγχάνουν οι Κύπριοι πολίτες δεν ανταποκρίνεται σε αυτή την επωδό. Αντίθετα, διαπιστώνεται ελλειμματική επίσημη ενημέρωση αναφορικά με τα συμφωνηθέντα που αφορούν τις κατατεθείσες προτάσεις και τις επιτευχθείσες συγκλίσεις. Έτσι διευρύνεται περαιτέρω το χάσμα μεταξύ λαού και ηγεσίας, με κίνδυνο την ανάπτυξη σοβαρών αποκλίσεων μεταξύ εκείνων που ο λαός είναι πρόθυμος να αποδεχθεί και εκείνων που η ηγεσία είναι πρόθυμη να αποδεχθεί. Και για την αποφυγή αυτού του κινδύνου, είναι απαραίτητη η πλήρης διαφάνεια των διαπραγματεύσεων μέσα από την επίσημη δημοσιοποίηση όσων έχουν προταθεί και όσων έχουν συμφωνηθεί, ώστε αυτά να μπορούν δημόσια να συζητηθούν, να επεξηγηθούν και να αξιολογηθούν.  Η σχέση μεταξύ του λαού και της ηγεσίας πρέπει να είναι αμφίδρομη, αφού κανένας δεν μπορέι να άγεται και να φέρεται, αλλά όλοι οφείλουν να αλληλεπιδρούν, να αλληλοεπανατροφοδοτούνται και να αλληλοκαθοδηγούνται.

Το Κυπριακό Πρόβλημα αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα που επηρεάζει την ευημερία, την ασφάλεια και την επιβίωση του κυπριακού λαού, ως εκ τούτου ο λαός δικαιούται να γνωρίζει με ακρίβεια και με σαφήνεια το περιεχόμενο και την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος. Η επίσημη δημοσιοποίηση των θέσεων που έχουν κατατεθεί  από την ελληνοκυπριακή πλευρά και των συγκλίσεων έχουν επιτευχθεί μεταξύ της ελληνοκυπριακής πλευράς και της τουρκοκυπριακής πλευράς, αποτελεί προφανή υποχρέωση της πολιτικής ηγεσίας έναντι του κυπριακού λαού. Ειδικότερα, αποτελεί παραδοξότητα το ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά γνωρίζει επισήμως τις θέσεις που η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει καταθέσει και τις συγκλίσεις στις οποίες η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει συγκατανεύσει, αλλά οι πολίτες δεν γνωρίζουν επισήμως το περιεχόμενο αυτών των θέσεων και αυτών των συγκλίσεων. Ταυτόχρονα, είναι προβληματική και υποτιμητική η ενημέρωση μέσω αποσπασματικών διαρροών, που ενίοτε εξυπηρετούν σκοπιμότητες διαφόρων αποχρώσεων και δεν αποδίδουν επίσημα, αντικειμενικά και ολοκληρωμένα το περιεχόμενο της πληροφόρησης.

Είναι σαφές ότι οι όποιες επιμέρους διαπραγματευτικές συγκλίσεις τελούν υπό την αίρεση της επίτευξης συνολικής συμφωνίας για την επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος. Ωστόσο, η πολιτική ηγεσία οφείλει να διευκρινίσει σε ποιο βαθμό είναι δεσμευτικές οι κατατεθείσες θέσεις και οι επιτευχθείσες συγκλίσεις, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν τα πραγματικά περιθώρια της περαιτέρω διαπραγμάτευσης και να μην είναι επιρρεπείς στη συνθηματολογία, είτε για αναπόδραστες υποχρεωτικές δεσμεύσεις, είτε για μεγαλεπήβολες επαναδιαπραγματευτικές υποσχέσεις. Παράλληλα, η δημοσιοποίηση του περιεχομένου των διαπραγματεύσεων θα αναβαθμίσει το επίπεδο του δημόσιου πολιτικού διαλόγου, περιορίζοντας το εύρος των πολιτικών παλινδρομήσεων και των σχετικών οβιδιακών μεταμορφώσεων.    

Ενδεχομένως να λεχθεί ότι αντενδείκνυται η δημοσιοποίηση του περιεχομένου των διαπραγματεύσεων επειδή δήθεν θα προκληθεί αχρείαστη εσωστρέφεια, επειδή δήθεν θα αναπτυχθούν αχρείαστες συζητήσεις και επειδή δήθεν θα παρερμηνευθούν όσα θα δημοσιοποιηθούν. Ακόμη, ενδεχομένως να λεχθεί ότι δήθεν δεν χρειάζεται η δημοσιοποίηση του περιεχομένου των διαπραγματεύσεων επειδή γίνεται ενημέρωση στο Εθνικό Συμβούλιο και επειδή είναι ενήμεροι οι πολιτικοί αρχηγοί, ο οποίοι ενημερώνουν τα όργανα των κομμάτων τους. Επίσης ενδεχομένως να λεχθεί ότι η δημοσιοποίηση του περιεχομένου των διαπραγματεύσεων θα άρει δήθεν την αρχή που προνοεί ότι τίποτα δεν συμφωνείται μέχρι να συμφωνηθούν όλα. Αυτές οι προσεγγίσεις είναι πονηρές, λανθασμένες και αντιδημοκρατικές για λόγους σαφείς και προφανείς, ενώ αποτελούν εν ολίγοις προφάσεις εν αμαρτίαις.

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών υπογραμμίζει σταθερά την σημαντικότητα της ενημέρωσης της κοινής γνώμης και της ενεργοποίησης της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού Προβλήματος. Το Κυπριακό Πρόβλημα δεν αφορά στενά ορισμένες ελίτ αλλά αφορά πλατιά το σύνολο της κυπριακής κοινωνίας και το σύνολο των Κυπρίων πολιτών. Η πληροφόρηση για το Κυπριακό Πρόβλημα δεν μπορεί να αφορά αποκλειστικά μερικές δεκάδες πολιτικών, διπλωματών, ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων. Εφόσον η όποια τελική και ολοκληρωμένη μορφή της συμφωνημένης λύσης του Κυπριακού Προβλήματος θα τεθεί σε δημοψήφισμα υπό την κρίση του λαού, η έγκαιρη και αναλυτική ενημέρωση των πολιτών επιβάλλεται εκ των πραγμάτων, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να διαμορφώσουν έγκυρες και ενημερωμένες αξιολογικές κρίσεις, χωρίς να είναι επιρρεπείς σε ωραιοποιήσεις και σε δαιμονοποιήσεις.

[Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"]