Η λιτότητα ως λοκομοτίβα της ανεργίας

Ο σημαντικότερος πλούτος των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό τους, όμως οι εφαρμοζόμενες πολιτικές της λιτότητας καθιστούν αυτό τον πλούτο αδρανή. Τα τελευταία χρόνια, η ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε κατακόρυφα, επηρεάζοντας ιδιαιτέρως τις χώρες που εφάρμοσαν και εφαρμόζουν πολιτικές σκληρής λιτότητας. Η άκριτη μείωση των δημοσίων δαπανών, η απουσία επενδύσεων σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας και η λανθασμένη κοινή νομισματική πολιτική μετέτρεψαν εκατοντάδες χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες σε ανέργους και έβλαψαν ιδιαίτερα τους νέους. Η λιτότητα αναχαιτίζει την ανάπτυξη, θρέφει την ύφεση και καταστρέφει θέσεις εργασίας, οδηγώντας με υπερηχητικές ταχύτητες στην εκτόξευση της ανεργίας. Τα παραδείγματα των χωρών που ήδη εφάρμοσαν τέτοιες πολιτικές είναι χαρακτηριστικά, και παρά να χρησιμοποιούνται προς πρόθυμο μιμητισμό, είναι σοφότερο να αξιοποιούνται προς αποφυγήν.

Στην Πορτογαλία, η ανεργία ήταν 7.6% το 2008 και μετά από την εισαγωγή των μέτρων λιτότητας ανέβηκε στο 13.1% το 2011 και έφτασε το 15.7% το 2012, ενώ οι νεαροί Πορτογάλοι ήταν άνεργοι κατά 31.4% το 2011 και έφτασαν στο 35.1% το 2012. Στην Ιρλανδία η ανεργία, που το 2008 βρισκόταν στο 6.1%, υπερδιπλασιάστηκε το 2011 φτάνοντας στο 14.6% ενώ το 2012 συνέχισε να ανεβαίνει ξεπερνώντας το 15%. Η ανεργία μεταξύ των νέων στην Ιρλανδία καλπάζει, αφού ήταν 29.5% το 2011 και είναι 35.5% το 2012. Ανάλογη είναι η τάση και στην Ιταλία, όπου από το 6.8% του 2008, η ανεργία έφτασε στο 8.8% το 2011 και στο 10.8% το 2012, με την ανεργία μεταξύ των νέων να βρίσκεται στο 30.4% το 2011 και στο 35.1% το 2012. Η Ελλάδα, από το 7.7% του 2008 έφτασε στο 17.8% το 2011 και ξεπέρασε το 25% το 2012, ενώ οι άνεργοι νέοι αυξάνονται κατακόρυφα από 46.5% το 2011 σε 55.6% το 2012. Η ανεργία στην Ισπανία είναι ακόμη υψηλότερη αφού από το 13.9% του 2008 έφτασε το 22.4% το 2011 και αγγίζει το 26% το 2012, με τους νεαρούς Ισπανούς να ήταν άνεργοι κατά 47.8% το 2011 και να έχουν αυξηθεί αποτελώντας το 54.2% το 2012.  

Συμπερασματικά: Καμία από τις χώρες που εφάρμοσαν μέτρα σκληρής λιτότητας δεν κατάφερε να μειώσει την ανεργία. Αντίθετα, σε όλες οι χώρες που εφαρμόστηκαν μέτρα λιτότητας, η ανεργία αυξήθηκε, διπλασιάστηκε και υπερπολλαπλασιάστηκε. Ιδιαίτερα η ανεργία μεταξύ των νέων έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη επηρεάζοντας σε όλες τις περιπτώσεις περισσότερους από το 1/3 των νέων και σε κάποιες χώρες θέτοντας εκτός εργασίας περισσότερους από τους μισούς νέους. Η εφαρμογή ανάλογων πολιτικών στην Κύπρο θα επιφέρει ανάλογα αποτελέσματα, και αυτοί που με επιμονή σταχανοβίτη υποστηρίζουν την όξυνση της λιτότητας οφείλουν να γνωρίζουν προς ποια κατεύθυνση οδηγούν τους Κύπριους πολίτες.

Για την αποφυγή της αύξησης της ανεργίας είναι απαραίτητη η διακρατική συνεννόηση και συνεργασία με τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας για αλλαγή του υφιστάμενου μοντέλου λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για απεμπλοκή από τις αποτυχημένες πολιτικές της λιτότητας. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η εισαγωγή τολμηρών μεταρρυθμίσεων  για την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, για τη σωστή λειτουργία των θεσμών και για τη δικαιότερη διαμόρφωση του φορολογικού συστήματος. Επιπρόσθετα, σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο πρέπει να λειτουργήσει κεντρικός αναπτυξιακός σχεδιασμός που θα κατευθύνει στοχευμένα την παραγωγική ανασυγκρότηση. Δηλαδή, χρειάζεται να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν πολιτικές που να εξυπηρετούν τους πολλούς αντί να εξυπηρετούν τους λίγους, και που να αποσκοπούν στο πραγματικό κοινωνικό όφελος αντί στα κοντόφθαλμα βραχυπρόθεσμα κέρδη. Διαφορετικά, η ανεργία στην χώρα μας θα λάβει διαστάσεις αντίστοιχες με εκείνες των ευρωπαϊκών κρατών που εφαρμόζουν ήδη αυτά που η Κύπρος καλείται σήμερα να εφαρμόσει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση.

[ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]

Κοινωνικός αυτοματισμός και εχθρός λαός

Ο κοινωνικός αυτοματισμός είναι η συνήθης τακτική που εφαρμόζουν οι φορείς εξουσίας για αποπροσανατολισμό των πολιτών, οι οποίοι καθοδηγούνται μεθοδευμένα προς την αυτόματη εναντίωση σε άλλες ομάδες πολιτών που χρεώνονται την ευθύνη για το σύνολο των δεινών της πολιτείας και της κοινωνίας. Στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης, ο κοινωνικός αυτοματισμός  ενισχύεται περαιτέρω και αναπτύσσεται σε διάφορα επίπεδα, με αποτέλεσμα τη στοχοποίηση του ρόλου του κράτους, τη δαιμονοποίηση της κοινωνικής πολιτικής και τον ιεραρχικό διαχωρισμό των ευρωπαϊκών χωρών. Με αυτό τον τρόπο, οι πολίτες δεν εστιάζουν την προσοχή τους στα λάθη και στις ανεπάρκειες των εθνικών πολιτικών ηγεσιών, στις αδυναμίες του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος και στην ανάγκη συνολικής πολιτικής διαχείρισης της οικονομικής κρίσης, αλλά υπόκεινται στην ψευδαίσθηση των οικονομικών μέτρων λιτότητας που δήθεν θα συνετίσουν τους ασύνετους.

Η κλασσική μορφή του κοινωνικού αυτοματισμού στοχοποιεί τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και το κοινωνικό κράτος πρόνοιας. Η θέση για περιορισμό του ρόλου του κράτους παρουσιάζεται αξιωματικά σαν αυταπόδεικτη και οι εργαζόμενοι που παρέχουν υπηρεσίες στο κράτος προβάλλονται συλλήβδην σαν αργόμισθοι και ένοχοι για τις άδικες απολαβές και εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Οι στρεβλώσεις του δημόσιου τομέα δεν διορθώνονται αλλά γενικεύονται, αφού στόχος δεν είναι η εξυγίανση της κρατικής μηχανής αλλά η άκριτη σύντμησή της προς όφελος των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων που θα εξασφαλίσουν περισσότερο ζωτικό χώρο και λούμπεν εργασιακό δυναμικό. Ταυτόχρονα, οι κοινωνικές δαπάνες παρουσιάζονται σαν σπάταλη πολυτέλεια με τους δικαιούχους κοινωνικών παροχών να εικονογραφούνται ισοπεδωτικά σαν χαραμοφάηδες που απομυζούν τους πόρους των υπολοίπων. Η απουσία προγραμματισμένης αντιστάθμισης των κοινωνικών δαπανών από ένα καλύτερο δίκτυο κοινωνικής προστασίας που δεν θα βασίζεται στη χρηματοδότηση αλλά στην ουσιαστική υποστήριξη καταδεικνύει ότι στόχος δεν είναι η καλύτερη λειτουργία του κράτους πρόνοιας αλλά η κατάργησή του. Και αυτό επιτυγχάνεται με την απαξίωση των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων – πολύτεκνων, μονογονιών, συνταξιούχων, φοιτητών, αναπήρων, ασθενών – που χρειάζονται την υποστήριξη του κράτους.

Όμως, ο κοινωνικός αυτοματισμός ανάγεται και σε εθνικό επίπεδο, όπου οι λαοί της ευρωπαϊκής περιφέρειας παρουσιάζονται ως αποκλειστικά υπεύθυνοι για την προβληματική κατάσταση των κρατών τους λόγω της τεμπελιάς και της ασυνέπειάς τους, σε αντιδιαστολή με τα συνετά και φιλόπονα κράτη του ευρωπαϊκού πυρήνα. Αυτή η προσέγγιση αντανακλάται με σαφήνεια στη δήλωση της Αυστριακής Υπουργού Οικονομικών Μαρία Φέκτερ, που σε συνέντευξή της στην αυστριακή ραδιοφωνία ανέφερε ότι «οι Έλληνες έπεσαν από την αιώρα που ήταν ξαπλωμένοι και τώρα πρέπει, επιτέλους, να ξανασηκωθούν». Χαρακτηριστικό είναι επίσης το πρόσφατο διαφημιστικό σποτ της νορβηγικής κτηματομεσιτικής εταιρίας OBOS που παροτρύνει τους Νορβηγούς να αγοράσουν κατοικία ώστε να μην καταλήξουν όπως τους «τεμπέληδες» Ιταλούς που εξακολουθούν σε μεγάλη ηλικία να κατοικούν με τους γονείς τους. Ακόμη πιο έντονες είναι οι αναφορές εντύπων τα οποία δεν τηρούν καν τα προσχήματα, όπως η γερμανική εφημερίδα BILD που προτάσσει σταθερά τη θέση για αποβολή της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ και το περιοδικό FOCUS που αποτύπωσε την Αφροδίτη της Μήλου να απευθύνει άσεμνη χειρονομία προς τον ελληνικό λαό ως απάντηση στο αίτημα για ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια.

Οι στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη από τη θεατρικό έργο «Ο Εχθρός Λαός»  του 1975, αποτυπώνουν με σαφήνεια τον τρόπο με τον οποίο οι εκάστοτε ισχυροί προσεγγίζουν τα δικαιώματά των πολιτών, αντιμετωπίζοντας το λαό ως το βασικό εχθρό που εμποδίζει με τις «παράλογες» απαιτήσεις του την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους: «Ήταν πατριώτη ένας λαός, ένας μεγάλος τοπικός εχθρός/ Θέλανε να 'χουν όλοι το σπιτάκι τους/ καθημερινά το μεροκαματάκι τους/ να 'χουν ακόμα κι άμα θα κακογεράσουν/ μια συνταξούλα για να μην πεινάσουν/ Θέλανε να μην περπατούν στα τέσσερα/ να σκέφτονται και να μιλούν ελεύθερα/ να κυβερνάει αυτός που θα 'χουνε διαλέξει/ κανένας πια να μην τους κοροϊδέψει/ Νιώθεις πατριώτη τι εχθρός ήτανε τούτος ο παλιολαός...». Οι πολίτες της Ευρώπης πρέπει να αντισταθούν στις πρακτικές του κοινωνικού αυτοματισμού και να εστιάσουν την κριτική τους στην ουσία της κρίσης, που είναι πρωτίστως πολιτική. Εχθροί των πολιτών δεν είναι οι  πολίτες, αλλά οι πολιτικές που οδήγησαν στην κρίση και που αναπαράγουν την κρίση.

[ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]