Σελίδες

12 Απριλίου 2020

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σαν άλλοθι

Η επίκληση των περιορισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σαν άλλοθι για την αναποτελεσματική άσκηση πολιτικής από τις εκάστοτε εθνικές Κυβερνήσεις, αποτελεί μια διαχρονική πρακτική που είναι πολύ προσφιλής στις πολιτικές ηγεσίες των κρατών μελών. Ωστόσο, η σημαντικότητα της τρέχουσας συγκυρίας δεν μπορεί να επιτρέψει την καταφυγή σε αυτή την βολική ρητορική αναφορικά με την ανάγκη τόνωσης της οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αναλάβει αποφασιστικές πρωτοβουλίες για την συλλογική ευρωπαϊκή αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, οι οποίες προς το παρόν δεν έχουν αναληφθεί ικανοποιητικά. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη συστείλει εκτενώς τους περιορισμούς που αφορούν την παροχή κρατικών ενισχύσεων σε εθνικό επίπεδο, παρέχοντας σημαντικές δυνατότητες ευελιξίας υπό τις σημερινές συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού. Και οι Κυβερνήσεις οφείλουν να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, στηρίζοντας άμεσα και έμμεσα τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και τους πολίτες.


Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 13 Μαρτίου 2020, σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19, διευκρινίζεται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν ευρεία μέτρα στήριξης σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα όπως επιδοτήσεις μισθών, αναστολή πληρωμών εταιρικών φόρων, αναστολή πληρωμών φόρων προστιθέμενης αξίας, αναστολή πληρωμών κοινωνικών εισφορών, οικονομική ενίσχυση καταναλωτών, κρατική ενίσχυση σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ελλείψεις ρευστότητας, κρατική ενίσχυση σε επιχειρήσεις που χρειάζονται επείγουσα ενίσχυση διάσωσης, καθώς και αποζημιώσεις σε εταιρείες για τις ζημίες που οφείλονται άμεσα σε έκτακτα γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων τομέων όπως ο τουρισμός.

Ειδικότερα, στο Προσωρινό Πλαίσιο που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 19 Μαρτίου 2020 και τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου 2020, προνοούνται συγκεκριμένες δυνατότητες για αξιοποίηση από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών, όπως οι εξής:

  • Άμεσες επιχορηγήσεις, εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα και προκαταβολές μέχρι €800 000 ευρώ σε εταιρείες.
  • Επιδοτούμενα κρατικά δάνεια σε εταιρείες με ευνοϊκό επιτόκιο, και με παροχή της δυνατότητας εφαρμογής μηδενικού επιτοκίου σε δάνεια ύψους μέχρι €800 000 ευρώ.
  • Επιδοτήσεις μισθών για τους εργαζόμενους σε εταιρείες τομέων ή περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία του κορωνοϊού, οι οποίες θα έπρεπε διαφορετικά να απολύσουν προσωπικό.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το προσωρινό πλαίσιο θα ισχύει μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2020. Οπότε κάθε κυβέρνηση κράτους μέλους μπορεί να διαμορφώσει ένα συγκροτημένο σχέδιο αξιοποίησής των δυνατοτήτων που παρέχονται, αφενός γρήγορα επειδή οι ανάγκες της οικονομίας τρέχουν, και αφετέρου ψύχραιμα επειδή οι συγκεκριμένες δυνατότητες θα ισχύουν μέχρι το τέλος του έτους. Πέρα από τα μέτρα της αναστολής καταβολής δανειακών δόσεων και της παροχής κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες για την παροχή δανείων, που εφαρμόζονται από αριθμό κρατών μελών, υπάρχουν πολλές επιλογές που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς τα κράτη μέλη, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν συνδυαστικά και αλληλοενισχυτικά. Η αναδυόμενη ύφεση της οικονομίας αναμένεται ότι θα είναι πολύ μεγάλη. Έτσι, τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας πρέπει να είναι προγραμματισμένα, στοχευμένα, έγκαιρα, ισχυρά και αποτελεσματικά. Τόσο η έμμεση όσο και άμεση ενίσχυση της οικονομίας είναι απαραίτητη, χωρίς παρωχημένες δικαιολογίες κεκτημένης ταχύτητας που προτάσσουν ότι δήθεν «η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μας αφήνει».

[Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ]

5 Απριλίου 2020

Η μετατόπιση από την λιτότητα στην τόνωση

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που αναδύεται λόγω της πανδημίας του COVID-19 καθιστά απαραίτητη την τόνωση της οικονομίας μέσα από την εφαρμογή τολμηρών και ισχυρών οικονομικών μέτρων. Σε αντιδιαστολή με την διαχείριση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, η οποία στην Ευρώπη είχε ως προμετωπίδα την λιτότητα, η επικρατούσα προσέγγιση για την διαχείριση των οικονομικών επιπτώσεων από τα μέτρα περιορισμού της πανδημίας του κορωνοϊού είναι η τόνωση της οικονομίας για την πρόληψη και αντιμετώπιση της αναδυόμενης οικονομικής ύφεσης. Δυστυχώς, οι επιπτώσεις της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε κατά την τελευταία δεκαετία, με επίκεντρο την Ευρώπη, αυξάνουν τον βαθμό δυσκολίας για αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού, αφενός επιχειρησιακά λόγω της αποδυνάμωσης των δημόσιων συστημάτων υγείας, και αφετέρου οικονομικά λόγω των ασφυκτικών δημοσιονομικών περιορισμών. Σε αυτή την συγκυρία, είναι απαραίτητη η έγκαιρη δημιουργία των προϋποθέσεων για την γρήγορη μετατόπιση από την πολιτική της λιτότητας στην πολιτική της τόνωσης, με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών.


Παρόλο που η διαμορφούμενη κατάσταση είναι ρευστή, για την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής αποτελεσματικότητας των μέτρων τόνωσης της οικονομίας, είναι απαραίτητος ο έγκαιρος βραχυπρόθεσμος, μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, για να αξιοποιηθούν κατάλληλα οι υφιστάμενοι πόροι και για να εξευρεθούν έγκαιρα οι απαραίτητοι πόροι. Ιδιαίτερα όμως, είναι απαραίτητη η διαμόρφωση και η εφαρμογή ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής για την διαχείριση της οικονομικής κρίσης, με την ενεργοποίηση όλων των κοινών – και με την γρήγορη δημιουργία επιπρόσθετων – δημοσιονομικών εργαλείων. Διαφορετικά, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα εδραιωθούν έντονες υφεσιακές εξελίξεις με αντίστοιχες πολιτικές επιπτώσεις.

Για την ανάπτυξη των απαραίτητων δυνατότητων τόνωσης της οικονομίας και την εφαρμογή των αντίστοιχων μέτρων σε εθνικό επίπεδο, θα ήταν χρήσιμη η προώθηση των εξής πολιτικών μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

  • Ενίσχυση της Πιστωτικής Γραμμής Ενισχυμένων Όρων (Enhanced Conditions Credit Line -ECCL) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ώστε να εφαρμοστεί  και να επεκταθεί η σημερινή δυνατότητα άντλησης χρηματοδότησης από το κάθε κράτος μέλος ύψους 2% του ΑΕΠ του, χωρίς προαπαιτούμενα και χωρίς μνημονιακές πρόνοιες.
  • Αξιοποίηση ενός «εργαλείου κοινού χρέους» υπό τη μορφή έκδοσης «ευρωομολόγου» το οποίο θα εκδοθεί από ευρωπαϊκό θεσμό για να αντληθεί χρηματοδότηση από τις αγορές, στην ίδια βάση και προς όφελος όλων των κρατών μελών, διασφαλίζοντας σταθερή μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, όπως εξάλλου έχουν ήδη προτείνει εννέα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 
  • Διαμόρφωση ενιαίων ευρωπαϊκών φορολογικών εργαλείων και συντελεστών για την παροχή ελαφρύνσεων που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη και για την εισαγωγή ρυθμίσεων για τη διατήρηση ικανών δημοσίων εσόδων, όπως η εφάπαξ συνεισφορά του μεγάλου συγκεντρωμένου πλούτου, έτσι ώστε να μην παρατηρηθούν μετακινήσεις κεφαλαίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαιτίας της εφαρμογής εθνικών πολιτικών διαφορετικών ταχυτήτων.   
  • Άσκηση ευέλικτης νομισματικής πολιτικής για διασφάλιση της διαθεσιμότητας της απαραίτητης ποσότητας χρήματος μέσα από την υποτίμηση της αξίας του ευρώ, ώστε να επιτευχθεί αναπτυξιακή ώθηση και ανταγωνιστική ευρωπαϊκή παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο, όπως εξάλλου αναμένεται ότι θα συμβεί από τις Κεντρικές Τράπεζες των κρατών που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη. 

Εάν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργήσουν  κοντόφθαλμα και αποσπασματικά, σύντομα θα βρεθούν αντιμέτωπες με σκληρά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά αδιέξοδα. Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργήσει στη βάση του εθνικού απομονωτισμού και των ιδεολογικών αγκυλώσεων, αντί να δράσει συγκροτημένα στη βάση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και του πολιτικού ορθολογισμού, θα ενισχυθεί περαιτέρω ο ευρωσκεπτικισμός και θα ενδυναμωθούν περισσότερο οι αντιευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ισχυρότερων φυγόκεντρων τάσεων με ευρεία λαϊκά ερείσματα. Η μετατόπιση από την λιτότητα προς την τόνωση είναι σωστή. Αλλά για να είναι πρακτικά εφαρμόσιμη και ουσιαστικά αποτελεσματική στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειάζεται ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και πολιτική αποφασιστικότητα.

[Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]