Η πολιτική διαχείριση της πανδημίας

Η πολιτική διαχείριση της πανδημίας του COVID-19 αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τις πολιτικές ηγεσίες των επηρεαζόμενων κρατών, οι οποίες καλούνται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις που επηρεάζουν δραστικά την ιδιωτική και την δημόσια σφαίρα, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Η σπουδή για την γρήγορη και αποτελεσματική άσκηση πολιτικής, μπορεί να παρασύρει προς αμφιλεγόμενες κατευθύνσεις, καθώς ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με καλές προθέσεις.  Όμως η διαχείριση της τρέχουσας κρίσης καθίσταται ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη εάν βασίζεται στον ορθολογισμό των επιλογών, στην τεκμηρίωση των αποφάσεων, στη διαφάνεια των δεδομένων και στον σεβασμό των πολιτών.

Σε αυτό το πλαίσιο μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμα τα εξής, ώστε να μην δημιουργείται η εντύπωση πως η όποια πολιτική ηγεσία λειτουργεί αποσπασματικά και αντιδραστικά, περιορίζοντας την αποτελεσματικότητά και την αξιοπιστία της: 

• Θα ήταν χρήσιμη η εκπόνηση και η δημοσιοποίηση μιας επιστημονικής μελέτης που να προσδιορίζει τα επιστημονικά δεδομένα και τα αναλυτικά μοντέλα στα οποία βασίζονται οι αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας για την αντιμετώπιση  της ασθένειας του κορωνοϊού, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ενιαία και τεκμηριωμένη αντίληψη αναφορικά με τα χαρακτηριστικά και τους κινδύνους του ιού, σε συνάρτηση με τα μέτρα που λαμβάνονται και τις δυνατότητες του ιατρικού συστήματος της χώρας.
• Θα ήταν χρήσιμη η διαμόρφωση και η δημοσιοποίηση ενός πρωτοκόλλου, που να καθορίζει την κλιμάκωση των μέτρων αντιμετώπισης της ασθένειας του κορωνοϊού που προγραμματίζεται να ληφθούν από την πολιτική ηγεσία ανάλογα με την εξάπλωση των κρουσμάτων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η λήψη βεβιασμένων αποφάσεων υπό την πίεση των γεγονότων.
• Θα ήταν χρήσιμος ο σχεδιασμός και η δημοσιοποίηση ενός πλάνου για την αύξηση των ανθρώπινων πόρων, των νοσοκομειακών υποδομών και του ιατρικού εξοπλισμού, για ανταπόκριση σε πιθανές αυξημένες ανάγκες λόγω ενδεχόμενου πολλαπλασιασμού των κρουσμάτων του κορωνοϊού, έτσι ώστε να γίνει έγκαιρα η κατάλληλη προετοιμασία.
• Θα ήταν χρήσιμη η ελάχιστη χαρτογράφηση και διαβούλευση με τα εκάστοτε εμπλεκόμενα και ενδιαφερόμενα μέρη πριν από την λήψη πολιτικών αποφάσεων, ώστε να διασφαλίζεται η εφαρμοσιμότητα των μέτρων που λαμβάνονται και να αποφεύγονται οι εκ των υστέρων παλινδρομήσεις.
• Θα ήταν χρήσιμη η ετοιμασία και η δημοσιοποίηση μιας έκθεσης εκτίμησης των κινδύνων και των επιπτώσεων στην οικονομία από τα μέτρα αντιμετώπισης της ασθένειας του κορωνοϊού, αναλόγως της αυστηρότητας και της διάρκειας των μέτρων που λαμβάνονται από την πολιτική ηγεσία, έτσι ώστε να προγραμματίζονται εξελικτικά τα ανάλογα οικονομικά μέτρα.
• Θα ήταν χρήσιμος ο διεπιστημονικός εμπλουτισμός της επιστημονικής ομάδας που παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη προς την πολιτική ηγεσία, ώστε να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι της κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι οποίες πέρα από τις λοιμωξιολογικές είναι π.χ. πολιτικές, οικονομικές, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και εγκληματολογικές.
• Θα ήταν χρήσιμη η διατύπωση και η εφαρμογή ενός κώδικα δημόσιων τοποθετήσεων των πολιτικών και πολιτειακών αξιωματούχων, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι άκριτες πρωτοβουλίες και άστοχες τοποθετήσεις που δεν συνάδουν με την κρισιμότητα των στιγμών, αναπαράγοντας τον φόβο και τον πανικό.

Η πολιτική διαχείριση της κρίσης μπορεί να καταστεί αποτελεσματικότερη εάν αξιοποιεί ως βασικότερο εταίρο την ίδια την κοινωνία και τους ίδιους τους πολίτες. Με την σωστή ενημέρωση αποφεύγεται η παραπληροφόρηση, με τον καλό προγραμματισμό αποφεύγεται ο πανικός, και με την έγκαιρη διαβούλευση αποφεύγονται τα λάθη. Εξάλλου, η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα, τόσο σε περιόδους ομαλότητας, όσο και σε περιόδους ανωμαλίας, ή – σύμφωνα με την προσφιλή κατά το τελευταίο διάστημα ορολογία – τόσο σε περιόδους ειρήνης, όσο και σε περιόδους πολέμου.

[Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"]

COVID-19: Διεθνείς οικονομικές επιπτώσεις

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD), στις αρχές Μαρτίου γινόταν η εκτίμηση της μείωσης του παγκόσμιου ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,5%, υπό την προϋπόθεση ότι η κορύφωση της επιδημίας στην Κίνα και της εξάπλωσης σε άλλες χώρες του Νέου Κορωνοιού (2019-nCoV) θα είναι ήπια και ελεγχόμενη. Ειδικότερα, αναμένεται ότι ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος θα περιοριστεί κατά το 2020 στο 2,4% από το ήδη ασθενές 2,9%, ενώ για το πρώτο τέταρτο του 2020 ο ρυθμός αναμένεται να είναι αρνητικός. 

Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το ταυτόχρονο πλήγμα στην προσφορά και στη ζήτηση πλήττει δραστικά την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, δημιουργώντας συνθήκες ύφεσης.  Σημειώνεται ότι η διττή φύση της οικονομικής διάστασης της παγκόσμιας κρίσης δημόσιας υγείας θεωρείται πρωτοφανής,na δημιουργώντας ανησυχητικές προοπτικές, αφού π.χ. η κρίση του 1973 ήταν κρίση της προσφοράς λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής των πετρελαϊκών προϊόντων, ενώ π.χ. η κρίση του 2008 ήταν κρίση της ζήτησης λόγω της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος που περιόρισε τη δυνατότητα μετακύλησης και αναχρηματοδότησης του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους.

Ως προς την προσφορά, προκύπτει μείωση τόσο λόγω της εξάπλωσης του ιού αυτού καθ΄ εαυτού αλλά και λόγω των προληπτικών μέτρων που εφαρμόζονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, που επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγή και παροχή αγαθών και υπηρεσιών. Αφενός υπάρχουν εργαζόμενοι που παρουσιάζουν συμπτώματα τα οποία τους περιορίζουν προληπτικά από την εργασία τους, υπάρχουν εργαζόμενοι οι οποίοι ασθενούν με την ασθένεια του COVID-19 και εργαζόμενοι που χάνουν την ζωή τους λόγω της  ασθένειας του COVID-19, ενώ οργανισμοί και επιχειρήσεις παύουν προσωρινά να λειτουργούν λόγω της προσβολής εργαζομένων από τον ιό. Αφετέρου, λόγω των προληπτικών περιορισμών αυτοαπομόνωσης και καραντίνας υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν μπορούν να εργαστούν, λόγω του κλεισίματος των σχολείων υπάρχουν εργαζόμενοι που χρειάζεται να μείνουν στο σπίτι για να προσέχουν τα παιδιά τους,  λόγω της αναστολής της λειτουργίας οργανισμών και επιχειρήσεων για περιορισμό της κοινωνικής συναναστροφής δεν παρέχονται οι υπηρεσίες που παρέχονταν προηγουμένως, ενώ λόγω της εμπορικής αλληλεξάρτησης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο προκύπτει περιορισμός σε μέρη και υλικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη εργασιών και την παραγωγή τελικών αγαθών.

Ως προς την ζήτηση προκύπτει μείωση λόγω των επιπτώσεων των ανωτέρω παραμέτρων, οι οποίες περιορίζουν την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων ως καταναλωτών, αφού λόγω της απουσίας τους από την εργασία τους λαμβάνουν επιδοματικά ένα μέρος των απολαβών τους ή δεν λαμβάνουν καθόλου απολαβές. Επιπρόσθετα, λόγω της εφαρμογής της πρακτικής περιορισμού στην οικία του καθενός, περιορίζονται οι δυνατότητες κατανάλωσης. Παράλληλα, ο συνδυασμός της τάσης εξάπλωσης του ιού με τα αυστηρά μέτρα που λαμβάνονται, δημιουργεί αρνητική ψυχολογία στην αγορά, η οποία σε ατομικό και οργανωσιακό επίπεδο περιορίζει τις επικείμενες αγορές και επενδύσεις ενόψει της αναμονής για ομαλοποίηση της κατάστασης. Αυτά τα δεδομένα ισχύουν με χαρακτηριστικά παρόμοιο τρόπο σε μεγάλο αριθμό χωρών που επηρεάζονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό από την εξάπλωση του ιού και την ανάλογη διαχείριση, με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά και με κλιμακούμενο τρόπο η οικονομική δραστηριότητα.

Τον Οκτώβριο του 2019, λίγες εβδομάδες πριν από την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων του κορωνοιού στην επαρχία Wuhan της Κίνας, η τότε νεοδιορισθείσα επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Kristalina Georgieva, είχε δηλώσει ότι στο ενδεχόμενο σημαντικής καθοδικής πορείας της παγκόσμιας οικονομίας, τα λεγόμενα κόκκινα δάνεια θα ανέλθουν σε 19 τρισεκατομμύρια δολάρια, διευκρινίζοντας ότι αυτό το ποσό αντιστoιχεί σχεδόν στο 40% του χρέους των G8. Δυστυχώς, φαίνεται ότι η «σημαντική καθοδική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας», σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, συμβαίνει ήδη και ξεκινά να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Και για την κατάλληλη διαχείριση αυτών των επιπτώσεων είναι σημαντική η έγκαιρη λήψη δραστικών πολιτικών και οικονομικών μέτρων σε διεθνές επίπεδο, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και χωρίς να υποτιμούνται οι επιπτώσεις της εξάπλωσης της ασθένειας του COVID-19. Ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να ενεργήσει έτσι ώστε να περιορίσει τις αναδυόμενες δυνάμεις  που αντιτάσσονται στην ευρωπαϊκή συνεργασία, να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων πολιτών και να συγκρατήσει τις ενισχυόμενες φυγόκεντρες τάσεις.

[Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]

Κορωνοϊός και «ηθικός πανικός»

Ο ηθικός πανικός (moral panic) ορίζεται ως η δυσανάλογη και εχθρική κοινωνική αντίδραση απέναντι σε μια κατάσταση, ομάδα ή πρόσωπο που θεωρείται απειλή. Σε περιόδους κρίσης, η κλιμάκωση του ηθικού πανικού είναι αναμενόμενη, όμως ταυτόχρονα η αναχαίτιση του είναι απαραίτητη, αφού εάν κυριαρχήσει μπορεί να οδηγήσει σε αμφιλεγόμενες αποφάσεις, σε επιθετική στοχοποίηση και σε ξέφρενο κανιβαλισμό. Αυτές οι εξελίξεις είναι εξ ορισμού προβληματικές, όμως σε περιόδους κρίσης είναι προφανώς προβληματικότερες, επειδή αποπροσανατολίζουν από την διαχείριση των ουσιαστικών προκλήσεων και δημιουργούν αχρείαστες κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Ιδιαίτερα στον σύγχρονο κόσμο όπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαμορφώνεται ένα πολύ τοξικό περιβάλλον δημόσιας συζήτησης.

Θεωρείται ότι η ανάπτυξη του ηθικού πανικού ακολουθεί πέντε βασικά στάδια:

• Αρχικά μια κατάσταση, μια ομάδα, ή κάποιο πρόσωπο προσδιορίζεται από ορισμένους κύκλους σαν απειλή για την κοινωνία. 
• Στη συνέχεια η απειλή συνοψίζεται σε υπεραπλουστευμένες συμβολικές μορφές, οι οποίες αναπαράγονται από τα μέσα επικοινωνίας. 
• Ακολούθως, η επαναληπτική απεικόνιση αυτών των συμβολικών μορφών ανατροφοδοτεί, αναπαράγει και εντείνει την ανησυχία της κοινωνίας. 
• Ως αποτέλεσμα, προκύπτει η ανταπόκριση των αρχών και η λήψη πολιτικών αποφάσεων που αποσκοπούν στην καθησυχασμό του κλίματος που δημιουργήθηκε. 
• Καταληκτικά, ο ηθικός πανικός που κυριάρχησε οδηγεί στην επιβολή συγκεκριμένων κοινωνικών αλλαγών.

Στα πλαίσια της παγκόσμιας κρίσης που επηρεάζει την χώρα μας, ο ηθικός πανικός έχει ήδη αναδυθεί σε διάφορες περιπτώσεις, οι οποίες είναι σημαντικό να προσδιοριστούν ώστε να επιδιωχθεί η αποφυγή της επανάληψης και της διαιώνισής τους. Ορισμένα πρόσωπα, ομάδες και καταστάσεις, έχουν ήδη συγκεντρώσει δυσανάλογη και εχθρική κοινωνική αντίδραση με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις το πρόσωπο του πρώτου πολίτη που διαγνώστηκε με τον COVID-19 στην Κύπρο(«είναι ανεύθυνος, είναι δολοφόνος»), την ομάδα των Κύπριων φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό («να μην έρθουν, θα μας φέρουν τον Κορωνοϊό») και την κατάσταση της έκτασης εφαρμογής της κοινωνικής αποστασιοποίησης («να κλείσουν όλα, να κλείσουν όλα»).

Η ανάπτυξη ηθικού πανικού για αυτές τις περιπτώσεις επηρέασε σημαντικά την πολιτεία στην επί τούτου λήψη αποφάσεων. Στην περίπτωση του «Ασθενή Μηδέν» η πολιτεία επικεντρώθηκε στην απόδοση της προσωπικής ευθύνης, αντί στην ανάληψη των συλλογικών ευθυνών και στη λήψη αποτελεσματικότερων μέτρων για την κατάλληλη προστασία των επαγγελματιών υγείας. Στην περίπτωση των Κυπρίων φοιτητών απαγορεύθηκε άκριτα η έλευσή τους στην Κύπρο, δημιουργώντας σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την συνταγματική και την ηθική πτυχή της απόφασης και απασχολώντας σημαντικούς ανθρώπινους πόρους για την διαχείριση των χιλιάδων αιτημάτων επαναπατρισμού. Στην περίπτωση της αναστολής λειτουργείας διαφόρων επιχειρήσεων, προέκυψαν διάφορες παλινδρομήσεις που επηρέασαν αρνητικά την αξιοπιστία των αποφάσεων που λαμβάνονται, η διαφύλαξη της οποίας είναι μεγάλης σημασίας υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις.

Είναι προφανές ότι ο πανικός δεν είναι καλός σύμβουλος για τίποτα. Πόσω δε μάλλον όταν πρόκειται για ηθικό πανικό ο οποίος υπό συνθήκες κρίσης εκβιάζει τις αποφάσεις των αρχών της πολιτείας. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο, λαός και ηγεσία να παραμείνουν ψύχραιμοι, αποφεύγοντας την αλληλοεπανατροφοδότηση του πανικού, η ανταπόκριση στον οποίο ενδεχομένως να ικανοποιεί βραχυπρόθεσμα, αλλά επί της ουσίας δεν προσφέρει καλές υπηρεσίες.

[Εφημερίδα "ΠΟΛΙΤΗΣ"]

COVID-19 και «Κατάσταση Εκτάκτου Ανάγκης»

Η αναφορά στην λεγόμενη «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» μπορεί να έχει την δραματική έννοια που της αποδίδεται μέσα από την καθημερινότητα, ή την συνταγματική έννοια που της αποδίδεται μέσα από το σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κατάσταση που ισχύει σήμερα λόγω του κινδύνου εξάπλωσης του COVID-19 είναι όντως έκτακτη, όμως η χώρα δεν έχει - προς το παρόν - κηρυχθεί συνταγματικά σε «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης», παρά τις αμφιλεγόμενες δημόσιες αναφορές. Η ανησυχία των πολιτών για τους κινδύνους που φαίνεται ότι απειλούν την δημόσια υγεία, καθιστά την απαίτηση για λήψη αυστηρών μέτρων χαρακτηριστικά επιτακτική. Ωστόσο, είναι σημαντική η προσεκτική, ψύχραιμη και νηφάλια επιλογή των πολιτικών εργαλείων που αξιοποιούνται ή θα αξιοποιηθούν, ώστε η όποια επιλογή να είναι βαθιά συνειδητή και ευρέως κατανοητή.

Σύμφωνα με το Άρθρο 183 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε περίπτωση πολέμου ή άλλου δημόσιου κινδύνου που απειλεί την χώρα, το Υπουργικό Συμβούλιο έχει την εξουσία κήρυξης «καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης», μέσα από την έκδοση σχετικής προκήρυξης. Στα πλαίσια αυτής της προκήρυξης καθορίζονται τα Άρθρα του Συντάγματος που αναστέλλονται κατά της διάρκεια της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης. Ακολούθως, η προκήρυξη δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας και στη συνέχεια κατατίθεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία μπορεί να την εγκρίνει ή να την απορρίψει. Εάν η Βουλή απορρίψει την προκήρυξη αυτή δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ, ενώ εάν την εγκρίνει, τότε η απόφαση της Βουλής δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας και τίθεται σε ισχύ. Κατά τη διάρκεια ισχύος της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει σχετικά Διατάγματα τα οποία έχουν την ίδια ισχύ με τους Νόμους  της Κυπριακής Δημοκρατίας, και τα οποία παύουν να ισχύουν όταν λήξει η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Τα Άρθρα του Συντάγματος τα οποία μπορούν να ανακληθούν έχουν να κάνουν κυρίως με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών. Ακολούθως παρατίθενται ορισμένες από τις εξουσίες που αποκτά το Υπουργικό Συμβούλιο ως αποτέλεσμα της ανάκλησης των αντίστοιχων Άρθρων του Συντάγματος, στα πλαίσια κήρυξης της χώρας σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης:

• Θα μπορεί να επιβληθεί η εκτέλεση αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας. (Άρθρο 10). 
• Θα μπορούν να γίνουν συλλήψεις, κρατήσεις και φυλακίσεις χωρίς αποφάσεις δικαστηρίου και χωρίς να γίνεται αναφορά σε κάποιο αδίκημα στη βάση της νομοθεσίας  (Άρθρο 11).
• Θα μπορούν να επιβληθούν απαγορευτικοί περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση (Άρθρο 13).
• Θα μπορεί να παραβιαστεί η ατομική κατοικία χωρίς την συναίνεση του ενοίκου και χωρίς την απόφαση δικαστηρίου (Άρθρο 16).
• Θα μπορεί να παραβιαστεί το δικαίωμα στο απόρρητο της αλληλογραφίας και κάθε άλλης επικοινωνίας (Άρθρο 17).
• Θα μπορεί να περιοριστεί το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας έκφρασης (Άρθρο 19).
• Θα μπορεί να απαγορευθεί η δημιουργία οργανώσεων για προστασία των συμφερόντων των μελών τους, υπό τη μορφή συντεχνιών (Άρθρο 21).
• Θα μπορεί να επιταχθεί από το κράτος οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο χωρίς αποζημίωση και χωρίς τη δυνατότητα καταφυγής στο δικαστήριο (Άρθρο 23)
• Θα μπορεί να απαγορευθεί η δυνατότητα άσκησης οποιουδήποτε επαγγέλματος, εμπορικής δραστηριότητας ή επικερδούς εργασίας (Άρθρο 25).
• Θα μπορεί να απαγορευθεί το δικαίωμα απεργίας (Άρθρο 27).

Παράλληλα, σημειώνεται ότι για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, μπορούν να επιβληθούν ούτως ή άλλως ορισμένοι περιορισμοί χωρίς την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, όπως εξάλλου έχει ήδη αποφασιστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Κάθε περίοδος κρίσης, συνεπάγεται σημαντικές προκλήσεις, σημαντικά διλήμματα και σημαντικές αποφάσεις. Για την λήψη αυτών των αποφάσεων είναι απαραίτητη η διατήρηση της ψυχραιμίας, τόσο της κοινωνίας όσο και της πολιτικής ηγεσίας. Η κήρυξη οποιουδήποτε κράτους σε «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός, το οποίο πρέπει να προσεγγίζεται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Μια τέτοια εξέλιξη είναι προφανώς απευκταία, αφού η περιστολή ελευθεριών και δικαιωμάτων που θεωρούνται αυτονόητα δεν θα είναι ευχάριστη. Και για να μην καταστεί αυτή η επιλογή μονόδρομος, πρέπει τα υφιστάμενα εργαλεία να αξιοποιηθούν εύστοχα και αποτελεσματικά.

[CyprusNews.eu]

Διακηρυκτικός και Προγραμματικός Πολιτικός Λόγος

Ο πολιτικός λόγος αποτελεί τον κλασσικό κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτικών και των πολιτών. Συνήθως αντιμετωπίζεται με καχυποψία στα πλαίσια της ευρύτερης απαξίωσης της πολιτικής. Όμως η σχέση μεταξύ της ποιότητας του πολιτικού λόγου και της απαξίωσης της πολιτικής είναι αμφίδρομη. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο πολιτικός λόγος είναι συχνά διακηρυκτικός και σπάνια προγραμματικός.

Ο διακηρυκτικός πολιτικός λόγος αποτελείται από επιφανειακές εξαγγελίες, υποσχέσεις και δεσμεύσεις. Μπορεί να είναι ξύλινος, γυάλινος ή μεταλλικός, αλλά είναι εξ ορισμού διακοσμητικός και κενός. Απευθύνεται στο θυμικό των πολιτών, επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα ευαίσθητα σημεία, και ενίοτε καταφέρνει να συγκινεί. Ως αντι-παραγωγικός συλλογισμός, ξεκινά από το γενικό και παραμένει στο γενικό, ενώ είναι βερμπαλιστικός, θεωρητικός και αόριστος. Διαθέτει τα χαρακτηριστικά της κατ’ ευχήν σκέψης και προσομοιάζει με σχολική έκθεση ιδεών. Βασίζεται στην στρεβλή αντίληψη εκείνων που τον εκφέρουν, σύμφωνα με την οποία θα αναλάβουν κάποιοι άλλοι να τον ερμηνεύσουν, να τον αποκωδικοποιήσουν και να τον συγκεκριμενοποιήσουν. Όμως, επειδή ο διακηρυκτικός πολιτικός λόγος υφίσταται για να εκφέρεται επικοινωνιακά και όχι για να υλοποιείται επιχειρησιακά, συνήθως δεν είναι συμβατός με την πραγματικότητα, είναι προσχηματικός και ανεδαφικός. Ο διακηρυκτικός πολιτικός λόγος είναι ο κατεξοχήν πολιτικός λόγος του παρελθόντος.

Ο προγραμματικός πολιτικός λόγος αποτελείται από αναλυτικές, τεκμηριωμένες και υλοποιήσιμες προτάσεις. Λαμβάνει υπόψη τα πραγματικά πολιτικά δεδομένα, αναπτύσσεται εντός ενός σαφώς προσδιορισμένου εύρους δυνατοτήτων, και αναφέρεται σε συγκεκριμένα εργαλεία υλοποίησης του περιεχομένου του. Απευθύνεται στο λογικό των πολιτών, επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων και αποσκοπεί στην επίτευξη ουσιαστικών αποτελεσμάτων. Ως παραγωγικός συλλογισμός, ξεκινά από το γενικό και καταλήγει στο ειδικό, ενώ είναι περιεκτικός, πρακτικός και συγκεκριμένος. Διαθέτει τα χαρακτηριστικά του στρατηγικού προγραμματισμού και προσομοιάζει με επιχειρησιακό πλάνο δράσης. Βασίζεται στον συλλογικό σχεδιασμό με την εμπλοκή πολλών ενδιαφερομένων μερών, λαμβάνει υπόψη την διεθνή εμπειρία και τα εθνικά χαρακτηριστικά, ενώ αξιοποιεί τις κατάλληλες επιστημονικές πρακτικές. Εκτιμά σωστά τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς κινδύνους, αναλύεται σε χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, προσδιορίζει τους ρόλους των εμπλεκομένων μερών, και καταλήγει σε μετρήσιμα αποτελέσματα με δείκτες επίδοσης και απόδοσης. Ο προγραμματικός πολιτικός λόγος είναι ο κατεξοχήν πολιτικός λόγος του μέλλοντος.

Ο πολιτικός λόγος του παρελθόντος αποτελεί την προφανώς βολική επιλογή, λόγω της εξοικείωσης που έχει μεσολαβήσει, και λόγω της ευκολίας με την οποία διατυπώνεται. Αλλά ο πολιτικός λόγος του μέλλοντος αποτελεί την προφανώς χρήσιμη επιλογή, λόγω των απαιτήσεων του σύγχρονου κόσμου και των αναγκών της σύγχρονης κοινωνίας. Για την συντήρηση των υφιστάμενων πραγμάτων, ο διακηρυκτικός πολιτικός λόγος είναι αρκετός. Επειδή η στασιμότητα δεν χρειάζεται κάποιο ειδικό σχέδιο ώστε να εξακολουθήσει να υφίσταται. Αλλά για την πρόοδο, για την αλλαγή, και για τον εκσυγχρονισμό, ο προγραμματικός πολιτικός λόγος είναι απαραίτητος. Επειδή από την θεωρία μέχρι την πράξη η απόσταση είναι μεγάλη και ο δρόμος είναι δύσβατος.

[Εφημερίδα 'Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]