Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθιστούν επιτακτική την ουσιαστική άσκηση περιβαλλοντικής διακυβέρνησης σε διεθνές, σε περιφερειακό, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο. Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση είναι απαραίτητη για την θεσμική ανταπόκριση στις συλλογικές και στις ατομικές ευθύνες που αναλογούν στην ανθρωπότητα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και να αναβαθμιστεί η ποιότητα της ζωής. Για την υλοποίηση των πολιτικών διακηρύξεων που αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να αποτελεί οριζόντια διακυβερνητική προτεραιότητα  που να εφαρμόζεται συνειδητά, ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά. Αντίθετα, όταν η περιβαλλοντική πολιτική προσεγγίζεται σαν άχθος αρούρης και σαν αναγκαίο κακό, τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά, αποσπασματικά και ανεπαρκή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αναφέρει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί αρνητικές αλλαγές στις βροχοπτώσεις, στους ωκεανούς και στους ανέμους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικότερα στην Ευρώπη, διαπιστώνεται αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων υπερθέρμανσης των θαλάσσιων υδάτων, ενώ υπογραμμίζεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις για τη φύση και τους ανθρώπους.

Τον Ιούνιο του 2021, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε μία πολύ σημαντική απόφαση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εγκρίνοντας το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, μετά από εκτενή διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα κατοχυρώνει νομοθετικά τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε ότι είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο που θα ωφελεί όλα τα κράτη μέλη και θα περιλαμβάνει κατάλληλα μέσα, κίνητρα, στήριξη και επενδύσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι οικονομικά αποδοτική, δίκαιη, κοινωνικά ισορροπημένη και αμερόληπτη, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κράτος μέλος αντιμετωπίζει διαφορετικές συνθήκες δεδομένου ότι ξεκινά από διαφορετική αφετηρία.

Για την υλοποίηση των προνοιών του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα ειδικότερα, αλλά και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής γενικότερα, είναι σημαντική η συνεπής άσκηση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Κάθε κρατική και τοπική αρχή, οφείλει να οδεύει με συνέπεια προς την μετατροπή της οικονομίας της σε μια κυκλική, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων, με μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσημους πόρους. Επιπρόσθετα κάθε αρχή, έχει την ευθύνη της προστασίας, της διατήρησης και της ενίσχυσης του φυσικού κεφαλαίου, μέσα από την ανακοπή της απώλειας της βιοπικοιλότητας, μέσα από την εκτίμηση, την διατήρηση και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους, καθώς και μέσα από την προστασία του εδάφους και του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ακόμη, έχει την αρμοδιότητα της διασφάλισης της υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών, σε σχέση με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, τις βιομηχανικές εκπομπές, τον θόρυβο, την ποιότητα των υδάτων, τις χημικές ουσίες, και την ενίσχυση της αειοφορίας των πόλεων.

Για να μπορεί η εκάστοτε κρατική και τοπική αρχή να ανταποκριθεί σε αυτά, είναι σημαντική η κατάλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται από την πράσινη φορολογία, από τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις και από την περιβαλλοντική χρηματοδότηση και τις περιβαλλοντικές επενδύσεις. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης μέσα από την διασφάλιση της συμμόρφωσης, μέσα από την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των περιβαλλοντικών διοικήσεων, μέσα από την ανταπόκριση στις διεθνείς συμφωνίες και μέσα από την υλοποίηση βιώσιμης ανάπτυξης.

Η άσκηση συνεπούς περιβαλλοντικής διακυβέρνησης είναι απαραίτητη για την ουσιαστική εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και για την ανταπόκριση στις σύγχρονες μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι διεθνείς οργανισμοί, οι κεντρικές κυβερνήσεις και οι τοπικές αρχές οφείλουν να αναλαμβάνουν έμπρακτα  τις ευθύνες που τους αναλογούν, λειτουργώντας συνεργατικά και επικουρικά, ώστε να καταφέρουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον ρόλο τους και την αποστολή τους.

Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

Δώρος Λοΐζου: Ποιητικές παρακαταθήκες

«Κι αν σε ρωτήσουν καμιά φορά ποιοι τάχατες αλλάζουν τον κόσμο, οι ποιητές ή τα κόμματα, μη ντραπείς να τους απαγγείλεις δυο – τρεις στίχους». Ο Δώρος Λοΐζου ιεραρχούσε υψηλά την επιδραστικότητα της ποίησης, και παρόλο που ανέπτυξε έντονη και ουσιαστική πολιτική δράση, επέλεγε ως ανώτερη ιδιότητα αυτήν του ποιητή.  Όμως όχι του ρομαντικού ποιητή που γράφει για ρομάντζα, αλλά του στρατευμένου ποιητή, που καρφώνει σαν πρόκες τις λέξεις: «Το παρεξηγήσατε, δεν είναι έτσι;/Ακόμη να το καταλάβετε;/Ποιος σας είπε πως η ποίηση είναι αρρωστημένη φαντασία, χλωμές νεράιδες, φεγγγαροπατήματα, λουλουδάκια, κελαηδήματα, ηδονικά ονειρογεννήματα, κι άλλα παρόμοια αερόλογα;/ Αυτό λέτε ποίηση;/ Μάθετέ το επιτέλους!/ Η ποίηση είναι πιο καυτή κι από τη μήτρα του Ήλιου.»

Ο Δώρος Λοΐζου, μετά από τις σπουδές του στην Ελλάδα και στην Αμερική, επέστρεψε στην Κύπρο στα ταραγμένα χρόνια της φωτιάς, το 1972. Σύμφωνα με την σύζυγό του, Βαρβάρα Μπελλ, της έλεγε συχνά: «Ένας δεν πρέπει να μένει στην χώρα του μόνο στους καλούς καιρούς». Και σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς επέλεξε να αγωνιστεί για την ελευθερία και για την δημοκρατία: «Κάποιος πρέπει να κρατήσει ετούτο τον καιρό του γενικού χαμού./Γι’ αυτό σου λέω./ Σφίξε τα δόντια κι ετοιμάσου./ Κάπου κι εσύ να ωφελήσεις./ Εξάλλου γίνεσαι ικανός για κάτι μονάχα σαν αρχίσεις να το κάνεις.»

Ωστόσο, στις 30 Αυγούστου του 1974, λίγες εβδομάδες μετά από την προδοσία και ενώ εξακολουθούσαν να συντρέχουν οι συνθήκες του μεταπραξικοπήματος, οι δολοφόνοι είχαν ίσως υπόψην τους στίχους του Δώρου Λοΐζου: «Ένας ποιητής κινείται ανάμεσά μας. /Προσοχή!/ Όπου κι να τον συναντήσετε πυροβολήστε χωρίς προειδοποίηση./ Είναι επικίνδυνος!» Ο συνθέτης Γιώργος Κοτσώνης που μελοποίησε το «Τραγούδι του Λεύτερου», παρέθεσε την εξής αναφορά στον ποιητή: «Στη μνήμη ενός φίλου, του Δώρου, που τον σκότωσαν οι φασίστες γιατί ήθελε να ζήσει ελεύθερος». Ο ίδιος ο Δώρος Λοΐζου, είχε προλάβει να απευθυνθεί σε έναν άλλο ποιητή που σκότωσαν κάποιοι άλλοι φασίστες, χωρίς να γνωρίζει την τραγική ειρωνεία της ταυτόσημης πορείας του εαυτού του και του Λόρκα: «Έρχονται πάλι, έρχονται Φεντερίκο./ Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες./ Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν Φεντερίκο./ Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους, τους πολλούς, τον κοσμάκη./ Κι ύστερα θα πουν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος, πως ήταν ένα ατύχημα, τυχαίο περιστατικό./ Άβε Μαρία, άβε Μαρία, προσευχήσου για μας./ Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους./ Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία, κατά λάθος.»

Τα εγκλήματα σε βάρος του Δώρου Λοϊζου είναι τρία: Το πρώτο έγκλημα είναι η άνανδρη δολοφονία του, το δεύτερο έγκλημα είναι η προκλητική ατιμωρησία των δολοφόνων του, και το τρίτο έγκλημα είναι που δεν διδάσκονται τα ποιήματά του στα σχολεία μας. Το πρώτο έγκλημα είναι μη αναστρέψιμο εκ των πραγμάτων. Το δεύτερο έγκλημα είναι βυθισμένο στον χρόνο που έχει παρέλθει. Όμως το τρίτο έγκλημα, παρά την εκτεταμένη καθυστέρηση δεκαετιών, μπορεί να διορθωθεί άμεσα, με μια απόφαση και με μια εγκύκλιο. Έτσι ώστε τα παιδιά αυτής της χώρας να μαθαίνουν νωρίς για τις ποιητικές παρακαταθήκες του ποιητή που έζησε και σκοτώθηκε έτσι όπως έγραψε στους στίχους του. Εξάλλου, είχε απευθυνθεί ευθέως προς τις επόμενες γενιές, προσδοκώντας αισιόδοξα ότι θα είναι «πολλώ κάρρωνες» και εκτιμώντας συγκαταβατικά ότι θα δείξουν κατανόηση για τα λάθη και τα πάθη που κληρονομούν: «Εσείς που θα υπάρξετε κάποτε με πιο δυνατό μυαλό και σοφία πολλή, μη μας κρίνετε./ Απλώς προσπαθήστε να μας δικαιολογήσετε ότι είμαστε πλασμένοι αδύνατοι.»

Εφημεριδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"