Σελίδες

25 Σεπτεμβρίου 2022

Προεδρικές Εκλογές 2023: Μετάβαση σε μια νέα πολιτική εποχή

Οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 μπορούν να αποτελέσουν την γραμμική συνέχιση της παλιάς πολιτικής εποχής ή την ομαλή μετάβαση της Κυπρου σε μια νέα πολιτική εποχή. Στην ιστορική εξέλιξη της κάθε χώρας, οι πολιτικές εποχές διαμορφώνονται αναλόγως των εκάστοτε δεδομένων και ανταπoκρίνονται στις εκάστοτε ανάγκες. Έτσι, επειδή ούτε οι ανάγκες, ούτε τα δεδομένα είναι στατικά, οι εποχές ολοκληρώνουν τον κύκλο τους και αλλάζουν, διαδεχόμενες από άλλες πιο επίκαιρες και πιο κατάλληλες. Όμως, η μετάβαση από την μία εποχή στην άλλη, πρέπει να είναι σωστή χρονικά, ώστε να μην βιαστεί να συμβεί προτού οι συνθήκες ωριμάσουν ή να καθυστερήσει να συμβεί μετά που οι συνθήκες θα γεράσουν. Στην χώρα μας, η σημερινή χρονική συγκυρία είναι κομβική, επειδή η ολοκλήρωση του κύκλου της παλιάς εποχής δημιουργεί τις συνθήκες για την μετάβαση της Κυπρου σε μια νέα πολιτική εποχή, με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα παλιά, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου και ανάλογα με τις προκλήσεις του μέλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ο υποψήφιος που διαθέτει τα χαρακτηριστικά, που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και που μπορεί να διαχειριστεί τις προκλήσεις, εκφράζοντας την βούληση των πολιτών και την επιθυμία της κοινωνίας.

Η πολιτική ζωή στην Κυπριακή Δημοκρατία, από το 1960 μέχρι σήμερα, εξελίχτηκε σε μεγάλο βαθμό σε συνάρτηση με το Κυπριακό Πρόβλημα, όμως πέρα από αυτή την διάσταση, μπορεί να ιδωθεί μέσα από την διάκριση σε δύο εποχές που ολοκληρώθηκαν και σε μια τρίτη εποχή που ξεκινά: η πρώτη από το 1960 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, η δεύτερη από τις αρχές της δεκεατίας του ‘80 μέχρι σήμερα, και η τρίτη από σήμερα προς το μέλλον. Η πρώτη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε τα χαρακτηριστικά των νεογέννητων κρατών που προκύπτουν σε μεταεπαναστατικά περιβάλλοντα ως αποτέλεσμα απελευθερωτικών κινημάτων, όπου οι πρωταγωνιστές του αγώνα αναλαμβάνουν κεντρικούς και εθναρχικούς πολιτικούς ρόλους. Η δεύτερη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει τα χαρακτηριστικά των πολίτικά αναπτυσσόμενων κρατών που οικοδομούν την πολιτική τους ζωή μέσα από την ανάπτυξη των πολιτικών κομμάτων ως των βασικών δημοκρατικών κυττάρων, και όπου οι κομματικοί αρχηγοί αναδεικνύονται διαδοχικά σε αρχηγούς του κράτους. Η ολοκλήρωση του κύκλου της δεύτερης περιόδου σημαίνει την εναρξη του κύκλου της τρίτης περιόδου και την μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή της εξισορρόπησης μεταξύ της κομματικοποίησης και της πολιτικοποίησης, της συμμετοχικής δημοκρατίας, της ανθρωποκεντρικής πολιτικής, του ορθολογισμού και της επιστημονικότητας, όπου η δημοκρατία υπερβαίνει τις κομματικές αντιπαραθέσεις της συγκρουσιακής εξάσκησης μεταξύ αντιμαχόμενων πλευρών και γίνεται συλλογική και δημιουργική, πιο παραγαγωγική και πιο αποτελεσματική.

Η μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή βασίζεται στην διατήρηση των θετικών στοιχείων και στην αντιμετώπιση των προβληματικών στοιχείων της παλιάς εποχής, έτσι ώστε η πορεία της χώρας προς το μέλλον να είναι ασφαλής, σταθερή, αναπτυξιακή και προοδευτική. Τα θετικά στοιχεία που πρέπει να διατηρηθούν έχουν να κάνουν με την ελευθερία και με την πολυφωνία, με την δημοκρατική εναλλαγή στην εξουσία, με την ευρύτητα των ιδεολογικών επιλογών, με την δημοκρατικότητα των εκλογικών διαδικασιών, με την ωρίμανση των θεσμών, με την εισαγωγή σημαντικών κοινωνικών πολιτικών, με τον σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Τα προβληματικά στοιχεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν έχουν να κάνουν με την γιγάντωση του ρόλου των κομματικών μηχανισμών, με την αλαζονεία των ισχυρών, με τις νέες αναδυόμενες ανισότητες, με την αναξιοκρατία και την ημετεροκρατία, με την ανάδειξη της σύγκρουσης σε αυτοσκοπό, με την ισοπέδωση και τον μηδενισμό, με την διαφθορά και τον νεποτισμό, που οδηγούν στην αποστασιοποίηση των πολιτών, στην απαξίωση των πολιτικών, στην αμφισβήτηση της επάρκειας της χώρας για ανταπόκριση στις ανάγκες των καιρών.

Οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 αποτελούν ένα σταυροδρόμι όπου οι παθογένειες της παλιάς εποχής μπορούν να διατηρηθούν και να διαιωνιστούν ή να αντικατασταθούν από τις προοπτικές που θα δημιουργηθούν μέσα από την μετάβαση στην νέα πολιτική εποχή. Σε αυτή την συγκυρία και με τα πολιτικά δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί, η υποψηφιότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη σηματοδοτεί την ομαλή μετάβαση σε μια νέα εποχή που θα διατηρεί τα θετικά και θα αντιμετωπίζει τα αρνητικά χαρακτηριστικά της χώρας μας, μέσα από τον συνδυασμό της πολιτικής του εμπειρίας και της τεχνοκρατικής του επάρκειας, μέσα από την μετριοπάθεια, την διαλεκτικότητα, την σεμνότητα και την ταπεινότητα, που μπορούν να αποτελέσουν τα θεμέλια για την ενότητα και την οικουμενικότητα. Η μετάβαση στην νέα εποχή είναι σημαντική και μπορεί να είναι επιτυχής εφόσον επιχειρηθεί την κατάλληλη στιγμή. Στην δημοκρατία, την λύση δίνει πάντα ο λαός, που αποφασίζει εάν χθές ήταν πολύ νωρίς, αν αύριο είναι πολύ αργά ή αν σήμερα είναι η κατάλληλη μέρα. Και μέσα από την διαφαινόμενη υποστήριξη προς την υποψηφιότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη επιλέγει να δώσει μια ευκαιρία στο πολιτικό σύστημα για να εξελιχθεί ομαλά σε μια σύγχρονη μορφή, εναποθέτοντας στον ίδιο μεγάλες προσδοκίες στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί ουσιαστικά, οδηγώντας την χώρα προς το μέλλον.

[Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]

26 Ιουνίου 2022

Κοινωνική συνοχή και κοινωνικές ανισότητες

 Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη και για την πολιτική σταθερότητα, ενώ ταυτόχρονα συνιστά ηθική υποχρέωση κάθε κράτους έναντι των πολιτών του. Όμως η κοινωνική συνοχή δεν προκύπτει νομοτελειακά, αλλά οικοδομείται συνειδητά όταν η πολιτική ηγεσία την σταθμίζει πραγματικά ως κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα. Σε αντίθετη περίπτωση, η ανάδυση και η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων δημιουργούν αλυσιδωτές επιπτώσεις που μπορούν να καταστούν προβληματικές για την κοινωνία, για την οικονομία και για την δημοκρατία. 

Η κοινωνική συνοχή έχει να κάνει με τον βαθμό στον οποίο μια κοινωνία είναι συμπαγής, τα μέλη της πιστεύουν σε κοινές αρχές και σε κοινές αξίες, εμπιστεύονται τους ίδιους κανόνες και τους ίδιους θεσμούς, και μοιράζονται δίκαια τα μερίσματα της ευημερίας που συνεπάγεται η ανάπτυξη της χώρας. Μία συνεκτική και συμπαγής κοινωνία είναι ανθεκτική στις όποιες εξωτερικές και εσωτερικές κρίσεις, όπου χρειάζεται να καταβληθούν συλλογικές προσπάθειες και να γίνουν μεγάλες θυσίες για να επανέλθουν τα πράγματα σε θετική τροχιά. Και σε ένα παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον όπου οι κρίσεις είναι συνεχείς και αλλεπάλληλες, η επένδυση στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί την καλύτερη θωράκιση για μια χώρα που αναγνωρίζει τους πολίτες της ως το σημαντικότερο εθνικό κεφάλαιο που διαθέτει. 

Παράλληλα, μια κοινωνία γίνεται πιο συνεκτική και πιο συμπαγής όταν διευκολύνει την κοινωνική κινητικότητα που επιτρέπει την ανοδική μετακίνηση των πολιτών στα επίπεδα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, με επιδιωκόμενο αποτέλεσμα την ουσιαστική διεύρυνση της μεσαίας τάξης. Όταν μια κοινωνία είναι ανοικτή και οι ανάλογοι κανόνες δεν είναι στρεβλοί, η κοινωνική κινητικότητα είναι εφικτή. Όμως σε διαφορετική περίπτωση το αξιοκρατικό αφήγημα της ελεύθερης οικονομίας αμφισβητείται εκ των πραγμάτων με τις ανάλογες αρνητικές επιπτώσεις στην λειτουργία της αγοράς και στην αξιοποίηση των πραγματικών δυνατοτήτων που διαθέτουν τα μέλη μιας κοινωνίας. 

Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους οικονομολόγους, ο Thomas Piketty, έχει επικεντρώσει την ερευνητική του δραστηριότητα στην μελέτη και στην κατανόηση των κοινωνικών ανισοτήτων, χρησιμοποιώντας αξιόπιστα διεθνή στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με τον Piketty, «κάθε ανθρώπινη κοινωνία πρέπει να δικαιολογεί τις ανισότητές της: πρέπει να βρίσκει τις αιτίες τους, διαφορετικά ολόκληρο το πολιτικό και κοινωνικό οικοδόμημα κινδυνεύει να καταρρεύσει. Κάθε εποχή παράγει πολιτικό λόγο και αντιφατικές ιδεολογίες προκειμένου να νομιμοποιήσει τις ανισότητες που υπάρχουν ή που θα έπρεπε να υπάρχουν, καθώς και για να περιγράψει τους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς κανόνες που επιτρέπουν την οικοδόμηση του συνόλου». Στην πράξη, αναλόγως της έκτασης, του βάθους και της έντασης των ανισοτήτων, η πειστικότητα της δικαιολόγησής τους περιορίζεται και η κοινωνική δυσαρέσκεια επιτείνεται, με αποτέλεσμα να υπεισέρχονται εναλλακτικές προσεγγίσεις: είτε ανατρεπτικές, είτε λαϊκιστικές, είτε ολοκληρωτικές.

Το ζητούμενο για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων  δεν μπορεί να περιορίζεται στην αναζήτηση δικαιολογιών και στην διατύπωση ερμηνειών, ούτε στην επαλήθευση ή στην  διάψευση των όποιων ιδεολογιών, αφού αυτά θα συνιστούσαν απλές παρατηρήσεις και θα αντανακλούσαν ιδεολογικές αγκυλώσεις. Το ζητούμενο δεν περιορίζεται στην διατύπωση θέσεων και εισηγήσεων, αλλά αφορά θεμελιακά την διασαφήνιση των προθέσεων και την πειστικότητα που διαθέτουν οι φορείς τους έναντι της κοινωνίας που θα κληθεί να αποφασίσει και να υιοθετήσει τις σχετικές προσεγγίσεις. Έτσι ώστε να αξιολογηθεί εάν η πολιτική ηγεσία σταθμίζει πραγματικά την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων ως κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα.

[Εφημερίδα Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ]