Η κριτική που ασκείται σχετικά με την πολιτική διαφθορά είναι συνήθως ηθική και νομική. Δηλαδή επικεντρώνεται στην επίκριση της ανηθικότητας της κατάχρησης εξουσίας και στην επισήμανση της παρανομίας της καταπάτησης των νόμων. Παρόλο που και οι δύο πτυχές είναι εύστοχες και σημαντικές, στην πράξη είναι στατικές και περιοριστικές για την κατανόηση του πραγματικού κοινωνικοοικονομικού κόστους που συνεπάγεται η διαφθορά για την χώρα, για την οικονομία, για την κοινωνία, και για την δημόσια ζωή. Η διαφθορά λειτουργεί αρνητικά για τον διεθνή ρόλο του κράτους, επιδρά ανασταλτικά για την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύει δραστικά τις κοινωνικές ανισότητες και οδηγεί στην περαιτέρω απαξίωση της δημόσιας πολιτικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι επιπτώσεις της διαφθοράς επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής και στην προοπτική της ευημερίας, βλάπτοντας την καθημερινότητα των ανθρώπων που καταλήγουν να διαβιούν χειρότερα από ότι θα μπορούσαν να ζουν. Και η πηγή του κακού είναι η διαφθορά, που στην χώρα μας καλπάζει, επωφελεί τους λίγους και επιβαρύνει τους πολλούς, αναχαιτίζοντας τις αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος.
Οι κοινωνικοικονομικές επιπτώσεις της διαφθοράς
Η διαφθορά λειτουργεί αρνητικά για τον διεθνή ρόλο του κράτους, αφού στο διεθνές περιβάλλον ένα διεφθαρμένο κράτος θεωρείται παρίας και εξελικτικά περιθωριοποιείται. Αυτή η διάσταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά εθνικά ζητήματα, όπως η Κύπρος, και για τα οποία η διεθνής αποδοχή είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κρατική επιβίωσή τους. Παράλληλα, η διαφθορά επιδρά ανασταλτικά για την οικονομική ανάπτυξη, αφού περιορίζει σημαντικά την υγιή επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και τις ξένες επενδύσεις. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund -IMF) η διαφθορά αποδεικνύεται ότι περιορίζει σημαντικά την εισροή ξένων επενδύσεων ("in fact, corruption has been shown to reduce foreign direct investment, a strong promoter of growth in recipient countries"). Ωστόσο, παρόλο που η διαφθορά αποτελεί αντικίνητρο για την ορθολογική επιλογή ενός επενδυτικού προορισμού, στην πράξη τα διεφθαρμένα κράτη αποτελούν δημοφιλείς προορισμούς για αμφιλεγόμενους επενδυτές, που επιτείνουν ακόμη περισσότερο την προβληματική κατάσταση. Ακόμη, η διαφθορά ενισχύει δραστικά τις κοινωνικές ανισότητες, αφού σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank) το μέσο εισόδημα σε χώρες με υψηλό επίπεδο διαφθοράς είναι περίπου το ένα τρίτο του μέσου εισοδήματος των χωρών με χαμηλό επίπεδο διαφθοράς, ενώ παράλληλα η διαφθορά ενισχύει τα προνόμια των ελίτ και την ανισότητα, υποσκάπτοντας τους θεσμούς που μπορούν να προωθήσουν την διαφάνεια και την λογοδοσία ("corruption can also entrench elite privilege and inequality, undermining institutions of accountability with lasting consequences"). Επιπρόσθετα, η διαφθορά οδηγεί στην περαιτέρω απαξίωση της δημόσιας πολιτικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος, με αποτέλεσμα την άνοδο των λαϊκιστών πολιτικών και της πολιτικής τοξικότητας, καθώς και την αποξένωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας από την πολιτική ζωή, με τις ανάλογες συνέπειες.
Η έκταση της διαφθοράς στην Κύπρο
Κατά τα τελευταία χρόνια η Κύπρος έχει πρωταγωνιστήσει διεθνώς σε πληθώρα από ρεπορτάζ και ντοκιμαντέρ και με αντικείμενο την διαφθορά, ενώ διαθέτει περίοπτη τακτικά σε διάφορες μαζικές διαρροές και στοχευμένες έρευνες νομικών και επιχειρηματικών εγγράφων. Το NETFLIX, το Amazon Prime, το Al Jazeera, το OCCRP ο Guardian, το BBC και πολλοί άλλοι, έχουν ασχοληθεί με την Κύπρο ως κομβικό σημείο διαφθοράς εκτενώς, βασισμένοι σε αναλυτική τεκμηρίωση που εμπλέκει κρατικούς και πολιτειακούς αξιωματούχους που φτάνουν μέχρι την κορυφή της κυπριακής κυβέρνησης. Παρόλο που σύμφωνα με ορισμένους κύκλους, αυτές οι αναφορές είναι υποβολιμαίες και εξυπηρετούν αλλότριες σκοπιμότητες σε βάρος της Κύπρου, η κυρίαρχη αντίληψη, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στην κυπριακή κοινωνία, είναι πως η διαφθορά στην Κύπρο βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, από πλευράς έκτασης, έντασης και ιεραρχίας.
Σύμφωνα με τον «Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς» ("Corruption Perception Index") της Διεθνούς Διαφάνειας (Transparency International) για το 2020, η Κύπρος κατατάσσεται παγκοσμίως στην 42η θέση σχετικά με την έκταση της διαφθοράς, έχοντας υποχωρήσει κατά 9 θέσεις από το 2012, ενώ το 2010 βρισκόταν στην 28η θέση. Ειδικότερα, σύμφωνα με το «Διεθνές Βαρόμετρο Διαφθοράς - ΕΕ 2021» ("Global Corruption Barometer – EU 2021") που εκδόθηκε από την Διεθνή Διαφάνεια (Transparency International) τον Ιούνιο του 2021, η Κύπρος κατατάσσεται, με μεγάλη διαφορά, πρώτη μεταξύ όλων των χωρών της Ευρώπης στην αύξηση της διαφθοράς. Συγκεκριμένα, το 65% των Κυπρίων πολιτών θεωρεί ότι κατά τον τελευταίο χρόνο η διαφθορά στην χώρα τους αυξήθηκε, ποσοστό που είναι υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ ο οποίος περιορίζεται στο 32%. Στην αξιολόγηση του ελέγχου της Κυβέρνησης από ιδιωτικά συμφέροντα, η Κύπρος κατατάσσεται οριακά δεύτερη, με 68% έναντι 70% της Σλοβενίας, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των Κυπρίων πολιτών θεωρεί ότι «η κυβέρνηση διοικείται από λίγα μεγάλα συμφέροντα που ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους» ("government is run by a few big interests looking out for themselves"). Αναφορικά με τους φορείς της διαφθοράς, η Κύπρος κατατάσσεται δεύτερη, μετά από την Βουλγαρία, στον προσδιορισμό του αρχηγού του κράτους και των συνεργατών του ως διεφθαρμένων σε ποσοστό ύψους 48% ("percentage of people who think that most or all people in these institutions are involved in corruption"), ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι μόλις 23%.
Η πολιτική διαφθορά αποτελεί την πηγή του κακού για τα περισσότερα προβλήματα που οι πολίτες βιώνουν στην καθημερινότητά τους και ταυτόχρονα επενεργεί περιοριστικά για την ανάπτυξη της χώρας. Κάποιοι λένε ότι «η εξουσία φθείρει». Κάποιοι άλλοι προσθέτουν σκωπτικά ότι «η εξουσία διαφθείρει». Όμως για την έξοδο από τον κυκεώνα της διαφθοράς που έχει παρασύρει την χώρα και για την απαραίτητη φυγή προς τα εμπρός, πρέπει να αλλάξουμε αλλιώς θα βουλιάξουμε βαθύτερα. Έτσι είναι απαραίτητη η επικέντρωση στην ουσιαστική αντιμετώπιση της πηγής του κακού.
Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"
