Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθιστούν επιτακτική την ουσιαστική άσκηση περιβαλλοντικής διακυβέρνησης σε διεθνές, σε περιφερειακό, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο. Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση είναι απαραίτητη για την θεσμική ανταπόκριση στις συλλογικές και στις ατομικές ευθύνες που αναλογούν στην ανθρωπότητα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και να αναβαθμιστεί η ποιότητα της ζωής. Για την υλοποίηση των πολιτικών διακηρύξεων που αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να αποτελεί οριζόντια διακυβερνητική προτεραιότητα  που να εφαρμόζεται συνειδητά, ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά. Αντίθετα, όταν η περιβαλλοντική πολιτική προσεγγίζεται σαν άχθος αρούρης και σαν αναγκαίο κακό, τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά, αποσπασματικά και ανεπαρκή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αναφέρει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί αρνητικές αλλαγές στις βροχοπτώσεις, στους ωκεανούς και στους ανέμους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικότερα στην Ευρώπη, διαπιστώνεται αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων υπερθέρμανσης των θαλάσσιων υδάτων, ενώ υπογραμμίζεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις για τη φύση και τους ανθρώπους.

Τον Ιούνιο του 2021, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε μία πολύ σημαντική απόφαση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εγκρίνοντας το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, μετά από εκτενή διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα κατοχυρώνει νομοθετικά τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε ότι είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο που θα ωφελεί όλα τα κράτη μέλη και θα περιλαμβάνει κατάλληλα μέσα, κίνητρα, στήριξη και επενδύσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι οικονομικά αποδοτική, δίκαιη, κοινωνικά ισορροπημένη και αμερόληπτη, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κράτος μέλος αντιμετωπίζει διαφορετικές συνθήκες δεδομένου ότι ξεκινά από διαφορετική αφετηρία.

Για την υλοποίηση των προνοιών του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα ειδικότερα, αλλά και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής γενικότερα, είναι σημαντική η συνεπής άσκηση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Κάθε κρατική και τοπική αρχή, οφείλει να οδεύει με συνέπεια προς την μετατροπή της οικονομίας της σε μια κυκλική, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων, με μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσημους πόρους. Επιπρόσθετα κάθε αρχή, έχει την ευθύνη της προστασίας, της διατήρησης και της ενίσχυσης του φυσικού κεφαλαίου, μέσα από την ανακοπή της απώλειας της βιοπικοιλότητας, μέσα από την εκτίμηση, την διατήρηση και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους, καθώς και μέσα από την προστασία του εδάφους και του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ακόμη, έχει την αρμοδιότητα της διασφάλισης της υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών, σε σχέση με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, τις βιομηχανικές εκπομπές, τον θόρυβο, την ποιότητα των υδάτων, τις χημικές ουσίες, και την ενίσχυση της αειοφορίας των πόλεων.

Για να μπορεί η εκάστοτε κρατική και τοπική αρχή να ανταποκριθεί σε αυτά, είναι σημαντική η κατάλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται από την πράσινη φορολογία, από τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις και από την περιβαλλοντική χρηματοδότηση και τις περιβαλλοντικές επενδύσεις. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης μέσα από την διασφάλιση της συμμόρφωσης, μέσα από την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των περιβαλλοντικών διοικήσεων, μέσα από την ανταπόκριση στις διεθνείς συμφωνίες και μέσα από την υλοποίηση βιώσιμης ανάπτυξης.

Η άσκηση συνεπούς περιβαλλοντικής διακυβέρνησης είναι απαραίτητη για την ουσιαστική εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και για την ανταπόκριση στις σύγχρονες μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι διεθνείς οργανισμοί, οι κεντρικές κυβερνήσεις και οι τοπικές αρχές οφείλουν να αναλαμβάνουν έμπρακτα  τις ευθύνες που τους αναλογούν, λειτουργώντας συνεργατικά και επικουρικά, ώστε να καταφέρουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον ρόλο τους και την αποστολή τους.

Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"