Δώρος Λοΐζου: Ποιητικές παρακαταθήκες

«Κι αν σε ρωτήσουν καμιά φορά ποιοι τάχατες αλλάζουν τον κόσμο, οι ποιητές ή τα κόμματα, μη ντραπείς να τους απαγγείλεις δυο – τρεις στίχους». Ο Δώρος Λοΐζου ιεραρχούσε υψηλά την επιδραστικότητα της ποίησης, και παρόλο που ανέπτυξε έντονη και ουσιαστική πολιτική δράση, επέλεγε ως ανώτερη ιδιότητα αυτήν του ποιητή.  Όμως όχι του ρομαντικού ποιητή που γράφει για ρομάντζα, αλλά του στρατευμένου ποιητή, που καρφώνει σαν πρόκες τις λέξεις: «Το παρεξηγήσατε, δεν είναι έτσι;/Ακόμη να το καταλάβετε;/Ποιος σας είπε πως η ποίηση είναι αρρωστημένη φαντασία, χλωμές νεράιδες, φεγγγαροπατήματα, λουλουδάκια, κελαηδήματα, ηδονικά ονειρογεννήματα, κι άλλα παρόμοια αερόλογα;/ Αυτό λέτε ποίηση;/ Μάθετέ το επιτέλους!/ Η ποίηση είναι πιο καυτή κι από τη μήτρα του Ήλιου.»

Ο Δώρος Λοΐζου, μετά από τις σπουδές του στην Ελλάδα και στην Αμερική, επέστρεψε στην Κύπρο στα ταραγμένα χρόνια της φωτιάς, το 1972. Σύμφωνα με την σύζυγό του, Βαρβάρα Μπελλ, της έλεγε συχνά: «Ένας δεν πρέπει να μένει στην χώρα του μόνο στους καλούς καιρούς». Και σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς επέλεξε να αγωνιστεί για την ελευθερία και για την δημοκρατία: «Κάποιος πρέπει να κρατήσει ετούτο τον καιρό του γενικού χαμού./Γι’ αυτό σου λέω./ Σφίξε τα δόντια κι ετοιμάσου./ Κάπου κι εσύ να ωφελήσεις./ Εξάλλου γίνεσαι ικανός για κάτι μονάχα σαν αρχίσεις να το κάνεις.»

Ωστόσο, στις 30 Αυγούστου του 1974, λίγες εβδομάδες μετά από την προδοσία και ενώ εξακολουθούσαν να συντρέχουν οι συνθήκες του μεταπραξικοπήματος, οι δολοφόνοι είχαν ίσως υπόψην τους στίχους του Δώρου Λοΐζου: «Ένας ποιητής κινείται ανάμεσά μας. /Προσοχή!/ Όπου κι να τον συναντήσετε πυροβολήστε χωρίς προειδοποίηση./ Είναι επικίνδυνος!» Ο συνθέτης Γιώργος Κοτσώνης που μελοποίησε το «Τραγούδι του Λεύτερου», παρέθεσε την εξής αναφορά στον ποιητή: «Στη μνήμη ενός φίλου, του Δώρου, που τον σκότωσαν οι φασίστες γιατί ήθελε να ζήσει ελεύθερος». Ο ίδιος ο Δώρος Λοΐζου, είχε προλάβει να απευθυνθεί σε έναν άλλο ποιητή που σκότωσαν κάποιοι άλλοι φασίστες, χωρίς να γνωρίζει την τραγική ειρωνεία της ταυτόσημης πορείας του εαυτού του και του Λόρκα: «Έρχονται πάλι, έρχονται Φεντερίκο./ Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες./ Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν Φεντερίκο./ Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους, τους πολλούς, τον κοσμάκη./ Κι ύστερα θα πουν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος, πως ήταν ένα ατύχημα, τυχαίο περιστατικό./ Άβε Μαρία, άβε Μαρία, προσευχήσου για μας./ Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους./ Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία, κατά λάθος.»

Τα εγκλήματα σε βάρος του Δώρου Λοϊζου είναι τρία: Το πρώτο έγκλημα είναι η άνανδρη δολοφονία του, το δεύτερο έγκλημα είναι η προκλητική ατιμωρησία των δολοφόνων του, και το τρίτο έγκλημα είναι που δεν διδάσκονται τα ποιήματά του στα σχολεία μας. Το πρώτο έγκλημα είναι μη αναστρέψιμο εκ των πραγμάτων. Το δεύτερο έγκλημα είναι βυθισμένο στον χρόνο που έχει παρέλθει. Όμως το τρίτο έγκλημα, παρά την εκτεταμένη καθυστέρηση δεκαετιών, μπορεί να διορθωθεί άμεσα, με μια απόφαση και με μια εγκύκλιο. Έτσι ώστε τα παιδιά αυτής της χώρας να μαθαίνουν νωρίς για τις ποιητικές παρακαταθήκες του ποιητή που έζησε και σκοτώθηκε έτσι όπως έγραψε στους στίχους του. Εξάλλου, είχε απευθυνθεί ευθέως προς τις επόμενες γενιές, προσδοκώντας αισιόδοξα ότι θα είναι «πολλώ κάρρωνες» και εκτιμώντας συγκαταβατικά ότι θα δείξουν κατανόηση για τα λάθη και τα πάθη που κληρονομούν: «Εσείς που θα υπάρξετε κάποτε με πιο δυνατό μυαλό και σοφία πολλή, μη μας κρίνετε./ Απλώς προσπαθήστε να μας δικαιολογήσετε ότι είμαστε πλασμένοι αδύνατοι.»

Εφημεριδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"