Η παγίδα της εσωτερικής υποτίμησης

Παράλληλα με την αυστηρή δημοσιονομική λιτότητα, η εφαρμοζόμενη συνταγή εξόδου από την οικονομική κρίση βασίζεται επίσης στη θεωρία της εσωτερικής υποτίμησης. Η εσωτερική υποτίμηση συνίσταται στη μείωση του εργασιακού κόστους, και κατ’ επέκταση μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων, αναμένοντας ότι θα μειωθούν ανάλογα οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα η οικονομία να καταστεί ανταγωνιστικότερη και ελκυστικότερη για επενδύσεις. Όμως, αυτή η αλληλουχία αποτελεί θεωρητική προσδοκία χωρίς ορατά θετικά αποτελέσματα, η οποία συνοδεύεται από σοβαρές παθογένειες ως προς την εφαρμογή της και από μια πολύ επικίνδυνη παγίδα ως προς την κατάληξή της.

Στα πλαίσια της εσωτερικής υποτίμησης, προνοείται η κάθετη μείωση των μισθών όλων των εργαζομένων και η μονομερής οριζόντια κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων, έτσι ώστε η μισθωτή σχέση να καταστεί ευέλικτη από πλευράς απολαβών, χρόνου απασχόλησης και δυνατοτήτων τερματισμού της. Ταυτόχρονα, αυξάνεται αισθητά η ανεργία ώστε να αποδυναμωθεί η διαπραγματευτική ισχύς των εργαζομένων για επιβολή εις βάρος τους μέτρων που υπό άλλες συνθήκες θα συναντούσαν σφοδρές κοινωνικές αντιστάσεις. Η θεωρία της εσωτερικής υποτίμησης προνοεί ότι ο δρόμος προς τον παράδεισο περνά μέσα από την κόλαση. Όμως η δημιουργική καταστροφή πολύ πιθανόν να παραμείνει καταστροφή, δημιουργώντας μόνο ανέχεια και δυστυχία. Η προσδοκόμενη μείωση του κόστους ζωής δεν είναι αυτονόητη, αφού η επιδίωξη μεγιστοποίησης του κέρδους μπορεί να την αναχαιτίσει, διατηρουμένης μόνο της μείωσης της αξίας της εργασίας. Οι θυσίες χάριν των θυσιών και χάριν αυτών που θέλουν να ρίξουν τις τιμές κρατών και πολιτών, δεν πρέπει να μετατραπούν σε δημόσιες πολιτικές. Επειδή τα αποτελέσματά τους, όπως δείχνει και η πρόσφατη διεθνής εμπειρία, δεν θα είναι προς το δημόσιο συμφέρον, αλλά θα είναι δυστυχώς εις βάρος των πολλών και προς όφελος των πάρα πολύ λίγων. Και ως γνωστόν, η δύναμη των ολίγων οφείλεται συνήθως στην αδράνεια των πολλών.

Πέρα από αυτά όμως, η μεγαλύτερη παγίδα της εσωτερικής υποτίμησης είναι η υποτίμηση της αξίας των δημόσιων υποδομών (π.χ. τηλεπικοινωνίες) και των φυσικών πόρων (π.χ. φυσικό αέριο) της χώρας. Οι υποδομές και οι φυσικοί πόροι που πριν από αυτή τη διαδικασία άξιζαν περισσότερα, μετά από την υποτίμηση θα αξίζουν πολύ λιγότερα. Έτσι, οι αυριανοί επίδοξοι αγοραστές υποδομών θα μπορούν να αγοράσουν τον πλούτο της χώρας σε τιμή ευκαιρίας και να τον διαχειρίζονται κερδοσκοπικά στο διηνεκές. Η αφαίρεση από το κράτος της διαχείρισης των δημόσιων υποδομών και η εκχώρηση της διαχείρισης των φυσικών πόρων θα αποστερήσει από την πολιτεία ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Και ως αποτέλεσμα αυτού, η χώρα δεν θα ανακάμψει ποτέ και θα έχει μετατραπεί σε φιλοξενούμενο ενοικιαστή, με πολίτες-υπηρέτες ισχυρών ξένων οικονομικών συμφερόντων.

Η εσωτερική υποτίμηση δεν αποτελεί ούτε ικανή ούτε αναγκαία συνθήκη για να επιλυθούν τα οικονομικά προβλήματα που παρουσιάζονται σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα δεν χρειάζονται οικονομικές αλχημείες αλλά σοβαρές πολιτικές λύσεις για καλύτερη νομισματική πολιτική, για καλύτερο έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, για πάταξη της διαφθοράς και της διαπλοκής, για εκσυγχρονισμό των θεσμών, για ενεργητικότερο και αποτελεσματικότερο ρόλο του κράτους και για επενδύσεις σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Διαφορετικά, η ύφεση θα βαθαίνει και θα εμπεδώνεται, σε βάρος της κοινωνίας, σε βάρος του κράτους και των πολιτών.

[ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]